Nieuw groen in landelijk gebied In de laatste decennia van de vorige eeuw werden steeds vaker landschapsarchitecten betrokken bij de planvorming van grote bos-, recreatie- en landschapsprojecten. Het Veerse bos en het Lingebos uit de jaren '60 zijn daar voorbeelden van. Later ontstonden ook de zogenaamde 'groene sterren' zoals Spaarn- woude, de Delftse Hout en de Grote Wielen bij Leeuwarden. Grote waterplassen die over bleven na de winning van zand of grind werden vaak voor recreatie ingericht. En Rijkswater staat liet zich adviseren door de afdeling Verkeerswegen van Staatsbosbeheer over de tracékeuze, vormgeving en inpassing van nieuwe wegen, verkeersknooppunten, ecoducten en kanalen. Dat gebeurde ook bij de groene begeleiding van diverse kunst werken van de Deltawerken. Waterschappen en Provinciale Waterstaten realiseerden vergelijkbare (groene) objecten en energie bedrijven omgaven hun nieuwe trafo- en gasbehandelingsstations met groen. Bij de planvorming voor de Oostelijke- en Zuidelijke IJsselmeerpolders en het Lauwersmeer kregen de situering en vormgeving van grote bos- en recreatieprojecten en de inrichting van nieuwe natuur veel aandacht en geld! Ook werd een duidelijke groene hoofdstructuur ontworpen met onder andere de aanleg van robuust groen langs wegen en kanalen. Op het 'oude land' bood de nieuwe Landinrichtingswet meer mogelijkheden voor nieuw bos, natuur en recreatie. Ook de Herinrichtingswet Oost- Groningen, Gronings-Drentse Veenkoloniën (HOG/GDV) en de speciaal voor West Nederland ontwikkelde Randstad Groen structuur (RGS) hadden vele tientallen bos-, natuur- en recreatieprojecten als resultaat. Kortom: Omdat vooral bij de grote rijks projecten veel eisen werden gesteld aan het ontwerp van landschap en groen en veel geld beschikbaar was, vormen vooral deze plannen nu de iconen van het Post 65 groene erfgoed. De bijvangst van onze zoektocht leverde een aantal nieuwe uitbreidingen of reconstructies van landgoederen en buiten plaatsen zoals zichtlijnen en lanenstructuren op. Ook deze nieuwe objecten verdienen waardering en/of 'herijking'. (Zie: Heemschut 2022, nummer 3, pagina 22-23.) Beschermenswaardige robuuste stedenbouwkundige groenstructuur in de Vinexwijk Houten-Zuid. Ontwerp: TLU Landscapsarchitecten, Utrecht, 1997 Groen in stedelijke omgeving De laatste vijftig jaar kenmerken zich door de toenemende behoefte aan groen in de stedelijke omgeving. Daardoor zijn veel mooie voorbeelden ontstaan van (ecologische) stadsparken, -bossen, pleinen en begraaf plaatsen. Maar ook in de stadsvernieuwing (groeikernen) en bij stadsuitbreidingen (Vinexwijken) evenals bij de aanleg van ontsluitingswegen, kantoor- en bedrijven parken en 'industrielandschappen' werd steeds vaker samengewerkt tussen steden bouwkundigen en landschapsarchitecten. Robuuste groene stedenbouwkundige hoofdstructuren met (ecologische) tussen gebieden (wiggen), groene bufferzones en recreatieve uitloopgebieden werden gebruikt als basis voor nieuwe uitbreidingsplannen. Overig groen Bij de zoektocht kwam de werkgroep ook nieuw aangelegde of uitbreidingen tegen van arboreta, natuureducatietuinen, heemtuinen, eco-groen, collectietuinen en herdenkings- en herinnerings- bossen en -bomen die de moeite waard zijn om in stand te houden en zo nodig beter te beschermen. Recreatieprojecten Een aparte categorie betreft de vele vakantieparken, het wonen of recreëren aan het water, pretparken of golfterreinen die vooral na 1965 op grote schaal zijn gerealiseerd. Vooral door samenwerking tussen architecten en landschapsarchitecten zijn waardevolle voorbeelden tot stand gekomen, waarvan een aantal of onderdelen daarvan zeker bescherming verdient. Natuurontwikkeling en nieuwe natuur De grootschalige en spraakmakende plannen voor natuurontwikkeling bijvoor beeld het Plan Ooievaar, de Blauwe Kamer, de Duursche Waarden en de verschillende in de landinrichting gerealiseerde natuur ontwikkelingsprojecten verdienen het ook om opgenomen te worden in de lijst Post 65 groen. Architecten en ontwerpers Het documenteren en het archiveren van het werk van tuin- en landschapsontwerpers gebeurt, maar kan misschien verder worden uitgebreid. Want als we de iconen uit de Post 65 periode formeel zouden willen beschermen, is meer informatie nodig over bijvoorbeeld opdrachtgevers of de ontwerpfilosofie van de architect, het jaar van aanleg, detail beschrijvingen enzovoorts. Suggesties voor vervolgonderzoek De werkgroep Post 65 Erfgoed pleit voor vervolgonderzoek per thema of categorie, waarbij door middel van bijvoorbeeld gesprekken met ontwerpers, ontwerp bureaus en opdrachtgevers en door het verrichten van archiefonderzoek meer relevante informatie over beschermens- waardig Post 65 groen beschikbaar komt. Het verzamelde materiaal zou zo een goede basis kunnen vormen voor het starten van relevante beschermingsprocedures. Pier Bosch is oud-consulent bos- en landschaps bouw bij Staatsbosbeheerlid van de werkgroep Post 65 en van Heemschut Groningen. 35 HEEMSCHUT Maart 2022

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2022 | | pagina 35