AMSTERDAM
SLOOPT
ZUILEN ZONDER LAST
AMSTERDAM SLOOPT
JAN STERENBERG
ARCHITECT
JAN STERENBERG
EN HET BOUWEN
N DE JAREN 'jO
GROEIKERNEN
EN WOONMILEUS
BOEKENNIEUWS
A
Aan de bouw van het Paviljoen Von Wied uit
1827 aan het strand van Scheveningen ging
de Leidse aannemer Theo Molkenboer bijna
failliet. Toch wist hij zich vervolgens te ontwik
kelen tot een vooraanstaand architect die vooral
talrijke katholieke kerken heeft ontworpen.
Zijn oeuvre omvat ook winkels van Sinkel,
fabrieken, seminaries, hofjes, kloosters,
gestichten, een schoolgebouw en een heren
sociëteit. Karakteristiek voor zijn gebouwen
was de grote rol van de stukadoor. Zo waren
zijn kerken niet in steen overkapt maar voor
zien van lichte gewelven, gemaakt uit latwerk
en gips. Molkenboer is dan ook een prominent
vertegenwoordiger van de stukadoorsarchi
tectuur die bloeide in de eerste helft van de
19e eeuw. Voor zijn bouwkunst was verder
typerend dat hij vrijelijk putte uit diverse bouw
stijlen. Zuilen zonder last beperkt zich niet
tot een analyse van het bouwkundige oeuvre,
maar zet ook het licht op tal van aspecten
die zo kenmerkend waren voor een bouw
proces aan het begin van de 19e eeuw.
Het boek is geschreven door natuurkundige en
cultuurhistoricus Bertus Bakker. De uitgave telt
464 pagina's en is verschenen bij uitgeverij
Verloren. De prijs is 39,-.
Spijt komt altijd te laat. Nu wordt alom betreurd
dat in de 20e eeuw in tal van Amsterdamse
buurten kaalslag heeft plaatsgevonden. Veel
fraaie, monumentale gebouwen zijn afgebroken.
Het oude centrum is inmiddels wat beter
beschermd als werelderfgoed, maar in de
omringende buurten klinken nog steeds de
doffe dreunen van de sloopkogel. In sommige
wijken binnen de 19e-eeuwse gordel en de
Ring '20-'40 is al bijna de helft van de historische
architectuur verdwenen. Tegenwoordig zijn
het de geprivatiseerde woningcorporaties,
projectontwikkelaars en investeringsmaat
schappijen die, geholpen door deregulatie en
decentralisatie, sloopnieuwbouw beramen.
Amsterdam sloopt: Afbraak in de hoofdstad in
de 21ste eeuw geeft een overzicht van wat in
de afgelopen twintig jaar in Amsterdam is
verdwenen - en wat nog wordt afgebroken.
Het boek biedt een selectie van vijftig woon
huizen en gebouwen, gedocumenteerd met
foto's en de grote en de kleine geschiedenissen
van deze plekken, gebaseerd op nieuw archief
onderzoek. Als rode draad loopt door het boek
de vraag wat het is aan historische architectuur
dat ons zo fascineert en waarom sloop zo
wordt betreurd.
Hanneke Ronnes en Heemschut-Amsterdam
commissielid Wouter van Elburg stelden de uitgave
samen. De uitgave kost 18,90 inclusief verzend
kosten en is onder andere te bestellen via
www.panchaud.nl.
Architect Jan Sterenberg (1923-2000) werkte
in de overgangsperiode van strakke weder-
opbouwwijken met rijtjeswoningen naar
bloemkoolwijken met woonerven. Zijn bureau in
Ter Apel was een van de grootste architecten
bureaus van Nederland en bouwde tussen
circa 1950 en 1980 tienduizenden woningen
door het hele land, van de stadswijk Lewenborg
in Groningen tot Buytenwegh de Leyens in
Zoetermeer en stadsvernieuwing in Zwolle.
Sterenberg zag wonen als een activiteit en
zijn ontwerpen moesten bewoners aanzetten
tot creatief gebruik van de woning en haar
omgeving. De woningen waren sober en
functioneel; de groene omgeving bood plaats
voor ontspanning en aan spelende kinderen.
De politiek actieve Sterenberg verkeerde met
de bouwelite van Nederland en was tegelijker
tijd groot pleitbezorger van inspraak. Zijn op
vattingen over wonen en nieuwe woonvormen
werden erkend met een hoogleraarschap aan de
TU Delft. Desondanks ging zijn bureau begin jaren
1980 roemloos ten onder. Het boek Architect
Jan Sterenberg en het bouwen in de jaren '70.
Groeikernen en woonmilieus haalt het werk van
deze bevlogen pragmaticus uit de anonimiteit
en plaatst het in zijn context. De problemen
van destijds, zoals de grote vraag naar nieuwe
woningen en energiebesparing, zijn ook de
belangrijke thema's van nu.
Het. boek is geschreven door Michiel Kruidenier,
telt 256 pagina's en werd uitgegeven door nai010.
De prijs is 39,95.
Afbraak in de hoofdstad in de 21ste eeuw
Wouter van EJburg en Hanneke Ronnes
33 HEEMSCHUT
Maart 2022
naioio uitgevers
