TYPISCH KOUDE
OORLOG ERFGOED
Elke eerste maandag van de maand om klokslag 12 uur gaat overal
in Nederland als test het luchtalarm af. Dit 'geluidsmonument' is een aan
denken aan de Koude Oorlog. Zo zijn er meer relicten, objecten en structuren
uit die bewuste jaren 1945-1989, maar wie kent of herkent ze nog?
Tastbare herinneringen
Aandacht en bekendheid
Ingang voormalig NAVO-hoofdkwartier in de mergelgrotten van de Cannerberg bij Maastricht. In gebruik van 1963-1992 en na een jarenlange sanering opengesteld voor publiek.
Tekst en foto's Ben de Vries
De Koude Oorlog hield ons land 45 jaar in een
nucleaire houdgreep. Destijds was de wereld
verdeeld in Oost en West, waarbij twee politiek-
ideologische machtsblokken onder leiding van
de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten lijnrecht
tegenover elkaar stonden. Deze zogenaamde
gewapende vrede leidde tot allerlei brand
haarden, veelal ver-van-ons-bed, bijvoorbeeld
in Korea, Cuba en Angola. Maar ook dichterbij
huis kwamen crisissituaties voor. Denk aan
de Berlijnse luchtbrug, Hongaarse Opstand
of Praagse Lente. Velen in Nederland hielden
serieus rekening met een Derde Wereldoorlog.
Ons vijandbeeld was opgebouwd rond het
'Rode Gevaar'.
Dertig jaar na de val van de Berlijnse Muur in
1989, en daarmee het einde van de Koude
Oorlog, zijn overal in Nederland nog tastbare
herinneringen te vinden van een geheime infra
structuur, aangelegd voor de civiel-militaire
verdediging, het bestuur van het land en de
bescherming van de bevolking. Soms zijn het
zichtbare littekens in het landschap. Soms
militaire complexen en oefenterreinen
verborgen achter zwaarbewaakte hekken of
onzichtbare bunkers en schuilkelders, diep onder
de grond verstopt. Veel plekken waren lang
geheim en ontoegankelijk. Dat moest ook
wel, de vijand keek en luisterde altijd mee.
Langzaam groeit het besef bij het brede
publiek, bij erfgoedprofessionals en
bestuurders dat de Koude Oorlog een belangrijk
stempel heeft gedrukt op de naoorlogse geschie
denis van ons land. De belangstelling voor dit
betrekkelijk recente verleden neemt ook bij
musea toe. Zo vond in 2019 de expositie Als de
Russen komen plaats in het Nationaal Militair
Museum in Soesterberg. Na de officiële opening
door toenmalig minister van Defensie,
Ank Bijleveld, trok de expositie ruim 40.000
bezoekers. Tegelijkertijd verklaarde de provincie
Utrecht 2019 tot themajaar Koude Oorlog
en organiseerde diverse publieksevenementen,
HEEMSCHUT 30
Maart 2022
