Bouwhistorische invalshoek
Zware en tragische tegenslag
Navolging interessant
Audenaerd: 'Technisch vergde het fotograferen
van de kelders nogal wat, omdat elke plek
anders is en de unieke sfeer behouden moest
blijven. Mijn Ravensteinse vriend Edward Aghina,
voormalig docent fotografie aan de Academie
Industriële Vormgeving Eindhoven, zorgde
voor de juiste belichting. Hij is een expert.
Het gebruik van de kelders bleek zeer divers:
van bier- en wijnkelders tot opslag van over
winterende dahliaknollen, van frituurpannen
en onnoemelijk veel meer. Een groot aantal
kelders bleek vooral laatste rustplaats van
spullen in het laatste stadium van een
decennialang weggooiproces.'
De bezoeken vonden bij voorkeur spontaan
plaats. Na aanbellen kregen de fotografen in
de meeste gevallen, een enkele keer pas na
enig aandringen, toegang tot de kelder. Bij
sommige panden bleek de kelder jaren geleden
te zijn volgestort. Een enkele kelder werd
gedurende het project alsnog uitgegraven.
Bij veel bewoners bleken nogal eens vragen
te leven over bouwsporen in het huis, overigens
niet alleen in de kelder. Een niet te verklaren
muur, een opvallende nis of moeilijk te duiden
hoogteverschillen. Vragen die de fotografen
niet konden beantwoorden. En zo kwamen
de broers en bouwhistorici Ad en Henk van
Drunen in beeld en nam het fotoproject lang
zaamaan een andere wending. Ingezet werd
op een fotoboek, met een bouwhistorische
invalshoek als meerwaarde. De bouwhistorici
moesten snel werken om de achterstand in
te halen. In totaal werden honderdtwintig
kelders beschreven.
Ad van Drunen: 'Henk, die ook in Ravenstein
woonde, en ik hadden er een behoorlijk kluif
aan. We waren goed op elkaar ingespeeld,
werkten vaak in doodse stilte en overgecon
centreerd. Henk maakte ook de prachtige drie
dimensionale bouwtekeningen. Uiteindelijk
raakte ook de Stichting Vestingwerken
Ravenstein betrokken. Aanleiding was het zeer
onverwachte overlijden van mijn broer, een
hele zware slag. Het tot dan toe dynamische
proces kwam krakend tot stilstand. Toch wilden
we door, ook uit respect voor Henk. Het was
de aanleiding om beroep te doen op de Stichting.'
Het resultaat: de toevoeging van waardevolle
bouwhistorische beschrijvingen aan het rijk
geïllustreerde kelderboek. Met de betrokken
heid van de stichting kregen de ondergrondse
restanten van de verdedigingswerken en de
stedenbouwkundige samenhang van de kelders
automatisch meer aandacht. Het was deze
tragische toevalsfactor die het boek uiteindelijk
ook rijker maakte.
Aan kelders is nog een wereld te ontdekken.
Veel steden in Nederland kennen ondergrondse
keldersystemen die dateren tot de middel
eeuwen. Soms heeft de kelder een rechtstreekse
verbinding met de fundering van het gebouw
erboven, soms is het een rudiment van veel
oudere bebouwing.
De overzichtelijke maat en schaal van
Ravenstein maakte het kelderonderzoek
mede mogelijk. Opvallend is dat de gemeente
Ravenstein, nu samengevoegd met Oss,
geen bouwhistoricus in dienst heeft en niet
in het project participeerde. Ook landelijk is
te constateren dat alleen in enkele grote steden
professionele bouwhistorici namens de overheid
met het onderzoek van kelders bezig zijn.
De publicatie Ondersteboven. De kelders van
Ravenstein biedt dan ook inspiratie die veel
breder ingezet kan worden. Welke stad volgt?
Foto's: Theo Audenaerd
Het boek Ondersteboven. De kelders van Ravenstein
is een uitgave van Stichting Vestingwerken Ravenstein
en telt 320 pagina's. Het bevat foto's op groot formaat,
tekeningen en kaarten. ISBN 9789082513011.
Prijs 35,00. Heemschutleden krijgen 5 korting. Te bestellen
door overmaking van 36,75 inclusief verzending op
bankrekening NL50RABO0173673872 van de Stichting
Vestingwerken Ravenstein. Vermeld bij betaling
adres, ONDERSTEBOVEN en Heemschut.
naam
Kelder Marktstraat 23.
Kelder Kasteelseplaats 1
Kelder Walstraat 28.
DE KELDERS VAN RAVENSTEIN
23
HEEMSCHUT
December 2021
