b
- - wê
Ons land telt talloze bomenlanen. Hoog oplopende gemoederen rond de kap van
bomen of hele lanen onderstrepen het belang van dit groen langs wegen. Het is
tijd om de kennis vanuit diverse perspectieven te bundelen en het gesprek rond
veranderingen langs bomenlanen te voeren.
?- t
H.
Lanen in de stad
Heerwegen
Buitenplaatsen
Slotlaan met op de achtergrond
het imposante slot Zeist.
Tekst en foto's: Gerdy Verschuure
Bomenlanen zijn onlosmakelijk verbonden
met verkeer, biodiversiteit en klimatologie.
Het zijn groene monumenten, die onze steden
sieren en cultuurlandschappen structureren,
maar soms ook moeten worden vervangen
bij ouderdom of ziekten. Vanuit groen erfgoed
weten we tegenwoordig veel over parken, land
goederen, begraafplaatsen en andere groene
ensembles, maar de kennis over bomenlanen
ligt vaak nog verspreid bij diverse experts.
"'i
- V -4-i'V
II
Zeeuwse lanen waar de onderbegroeiing de reiziger beschutting biedt.
HEEMSCHUT 20
December 2021
Al eeuwen behoren bomenlanen bij onze steden
en landschappen en verbinden beide. In 1536
gaf Karel V opdracht om vier rijen linden te
planten langs het Haagse Voorhout. Deze bomen
verbonden de stad met het Haagse bos, het
jachtdomein van de keizer. Constantijn Huygens
(1596-1687) vroeg zich af of het Voorhout
nu een stad of een woud was. Al gauw ver
schenen langs talloze straten, pleinen en
grachten rijen bomen, die de Hollandse
steden een groen karakter gaven. Buiten
landse bezoekers spraken hun verbazing uit
over het vele groen in onze steden. Ook langs
maliebanen of wandelplekken ter vermaak
verschenen bomen in regelmatig plantverband,
zoals langs de Amsterdamse Maliebaan of de
Rotterdamse Boompjes. In het buitenland sierden
bomen bekende wegen als de Champs-Élysées
in Parijs en Unter den Linden in Berlijn.
Tussen 1675 en 1702 werden de koningswegen
aangelegd ten behoeve van de jachtpartijen
van koning-stadhouder Willem III. Tegen
woordig tonen sporen van laanbeplanting
de koningswegen rond Paleis het Loo.
Gedurende de 17e tot en met de 20e eeuw
werden langs (heer)wegen bomen aan
geplant. Nog steeds kennen veel N-wegen,
vooral in het oosten van ons land, bomen
in verschillende plantverbanden; dit om de
blik van de reiziger naar voren of zijkant te
geleiden. Onderbegroeiing zorgt nog steeds
voor een beschutte reis, zoals de meidoorn
hagen in het Zeeland van na 1953.
Bomenlanen treffen we veelvuldig aan rond
en op buitenplaatsen en landgoederen. Entree
lanen, lanen als onderdeel van de (formele)
tuinaanleg of lanen die op de grens werden
aangeplant zijn enkele voorbeelden. Ook
werden dubbele of zelf driedubbele rijen
geplant voor een vorstelijke entree en soms
ook liep de laan aan de achterzijde door. Slot
Zeist kent nog steeds een kilometers lange
as, die het huis met het landschap verbindt.
