Burgerinitiatieven
7 Most Engdangered Heritage Sites
DANGERED
Vlaanderen. De molen het Hooghuis uit 1643 en het 19e-eeuwse
Vergaert-orgel in de Onze-Lieve-Vrouwekerk zijn de enige vier
beschermde monumenten. In de Inventaris van Bouwkundig Erfgoed
zijn 65 gebouwen genoemd.
Doel en Doelpolder hebben alle watersnood- en oorlogsrampen
overleefd. Sinds de jaren '60 van de vorige eeuw vormt de uitbreiding
van de Antwerpse haven de grootste bedreiging. De meeste
bewoners vertrokken en vele gebouwen, waaronder belangrijk
erfgoed, werden afgebroken.
Intussen zijn de havenplannen die Doel bedreigen van de baan.
Het dorp is officieel woongebied, maar de Vlaamse overheid die
eigenaar is van het gros van de historische panden laat geen
bewoning toe en verval gaat verder zijn gang. Spannend voor
Urbex-toeristen, maar fnuikend voor het erfgoed. Daarnaast wil
men in de polder natuurcompensaties realiseren die de haven
uitbreiding moeten compenseren. Daarvoor zullen grote delen
van het landschap afgegraven en heringericht moeten worden.
In 1997 werd Doel 2020 opgericht, een actiegroep van de bewoners.
Erfgoed was een deelaspect van de strijd. Tussen 1997 en 2011 werden
juridische strijd, sensibilisering en harde actie gecombineerd. Waar
mogelijk werd bedreigd erfgoed geadopteerd, gerenoveerd en voorzien
van een nieuwe bestemming. Een voorbeeld is de Jongensschool
van Doel, die na achtjaar leegstand werd bezet en omgevormd tot
gemeenschaps- en ontmoetingscentrum De Doolen.
In 2006 werd de Erfgoedgemeenschap Doel Polder opgericht.
Inspiratie vond men in de Conventie van Faro waarbij erfgoedgemeen
schappen worden opgeroepen op te komen voor hun erfgoed, zelfs al
was dat niet hun eigendom. Ook putte Doel Polder uit ervaringen
in Nederland met de Belvedere-nota. Deze nota maakte het mogelijk
om een samenhangend beleid te voeren om 'de cultuurhistorische
waarde meer prioriteit te geven bij de inrichting van Nederland.'
Sinds 2017 wordt naar een compromis gezocht in een overleg
structuur ECA (Extra Containercapaciteit voor de Haven van
Antwerpen). Dat resulteerde in 2018 in een compromis met de Vlaamse
regering waarin het voortbestaan van Doel werd gegarandeerd en
maatregelen met betrekking tot behoud van historisch bouwkundig
erfgoed en het historisch landschap werden toegezegd. Die afspraken
zijn tot op heden niet nagekomen!
De plannen voor verdere havenuitbreiding en natuurcompensaties gaan
gewoon door. Het historisch landschap staat opnieuw onder druk en
het verval van het bouwkundig erfgoed zet zich voort. Aandacht vanuit
Europa Nostra kan dit verval voor beide sites hopelijk een halt toeroepen.
Ontwerp ter verbetering van de versterkingen door Menno van Coehoorn.
Bron: National Archief
Ingang van de kazemat.
Foto: Gemeente 's-Hertogenbosch
7 MOST
ENDANGERED
PROGRAMME
Ca for Nominations
Nominate endangered heritage
by 17 September 2021
7mostendangered
Het programma 7 Most Engdangered Heritage Sites van
Europa Nostra mobiliseert publieke en private partners
om een duurzame toekomst te vinden voor bedreigde
erfgoedsites. Het werd in 2013 gestart samen met de
Europese Investeringsbank en de Ontwikkelingsbank
van de Raad van Europa. In 2022 worden de 7 nieuw
geplaatste erfgoederen bekend gemaakt.
tc ■tfl-
13 HEEMSCHUT
December 2021
