Heemschut draagt
Nederlandse en Vlaamse
site voor
Overheden die erfgoed gijzelen. Het lijkt
niet voor te komen, maar toch speelt het.
Dit jaar wil Heemschut twee erfgoedsites,
in Brabant en Vlaanderen, voordragen
voor de 7 Most Endangered Heritage Sites
van Europa Nostra.
Fort Crèvecoeur
Doelpolder
7 MOST EN
Karel Loeff
Luchtfoto van fort Crèvecoeur, verlaten door defensie.
Foto: LarsSoering, Vilda Foto
Het Vlaamse Doel aan de Schelde met op de achtergrond de kerncentrale.
Foto: Alwin Van de Kerckhove
Vorig jaar stuurde Heemschut het dossier over huis Yvicke in als meest be
dreigde erfgoed van ons land. De historische buitenplaats in Wassenaar
wordt nu, na aangifte tegen de eigenaar en vooral dankzij krachtdadige
inzet van de gemeente Wassenaar, wind en water dicht gemaakt. Dit
ondanks de eigenaar, die nog steeds volhoudt plannen te hebben voor
het landhuis, maar er tot op heden niet mee naar buiten is gekomen.
Dit jaar is het geen bedrijf of particuliere eigenaar die erfgoed frustreert
en negeert, maar zijn het overheden en overheidsorganen. Heemschut
draagt twee sites voor.
Nabij 's-Hertogenbosch, aan de rivier de Maas, ligt het fort Crèvecoeur.
Dit is het laatste fort in ons land dat in gebruik is bij defensie. Kruit
magazijnen, kazematten, aarden wallen met grachten en een sluis
vertellen hier het verhaal van 400 jaar geschiedenis en van vele ver
overingen van de stad. Hoewel het fort van ca 40 hectare groot een
rijksmonument is, verkeert het in een zeer slechte staat. Al tientallen
jaren zijn er tussen de gemeente en het ministerie van Defensie ver
schillende afspraken gaande over restauratie en ontwikkeling. Er zijn
talloze onderzoeken uitgevoerd en plannen gemaakt voor de toekomst,
zelfs met financiële toezeggingen. Toch blijft het ministerie van Defensie
niet bereid om mee te werken aan de instandhouding van het monu
ment. Het fort dreigt hierdoor steeds verder te vervallen en verkeert
langzamerhand in een ruïneuze staat. Omdat het een militair oefen
terrein is, heeft de gemeente geen bevoegdheid om de eigenaar van het
rijksmonument te dwingen maatregelen te treffen. Dat kan de minister
van OCW wel. Heemschut heeft daarom naast deze voordracht de im
passe ook aangekaart bij het ministerie van OCW en de Tweede Kamer.
Vlak bij Het Verdronken Land van Saeftinghe in Vlaanderen ligt
een polderlandschap met middeleeuwse structuur en historische
en hedendaagse elementen, dat in het zuiden grenst aan een
21e-eeuws havenlandschap. Net buiten het dorp Doel levert
sinds 1970 de kerncentrale stroom aan België.
De polder Doel kreeg zijn typische dambordpatroon tijdens het
Twaalfjarig Bestand in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), het
conflict tussen de Spaans-Habsburgse vorsten en de Nederlanden.
Sinds de aanleg in 1614 werd aan die plattegrond niets meer
gewijzigd. De voorname huizen van het dorp staan met de gevel
pal op de hoofdstraten: pastorie, school, gemeentehuis en kerk.
Dat maakt het dorp tot een zeldzaam voorbeeld van stedenbouw.
De Scheldemolen uit 1614 is de enige windmolen op een zeedijk in
HEEMSCHUT 12
December 2021
