Den Helder is niet het noordelijkste puntje van
Noord-Holland, dat is Texel. Maar het voelt wel
zo omdat alle doorgaande wegen doodlopen op
de steiger van de Teso-pont. In één opzicht ligt
Den Helder echter lekker centraal, in het midden
van de Atlantikwall.
Brand
Exploitatie
Tekst en foto's: Peter Schat
ATLANTIKWALL
CENTRUM
het Atlantikwall Centrum is gewijd.
Achter een gemetselde toegangspoort in Huis
duinen toont een tot woonblok omgebouwde
loods op de kopse kant het wapen van de
Kriegsmarine. Hier werd het geschut onder
houden dat in de regio stond opgesteld.
Ervoor ligt een parkeerplaats en links staat
de ruïne van wat in de volksmond het casino
cq. het bordeel van de Duitsers is gaan heten.
Binnen loopt André Koning rond, directeur/
bestuurder van de Stichting Erfgoed Den Helder
waar het gebouw onder valt. 'Je kreeg al snel
het verhaal dat hier allemaal spannende dingen
waren gebeurd. Er was een grote zaal met
allemaal aparte hokjes. Iedereen dacht dat het
een soort militair bordeel was, maar het was
gewoon een administratiegebouw.'
Het neoclassicistische gebouw verrees in 1942,
werd na de oorlog door de artillerie van de
landmacht gebruikt, waarna de marine het
overnam en het vervolgens jarenlang leeg
stond. Het desolate gebouw nodigde uit tot
vandalisme en in 2009 verviel het door een
brand tot ruïne. Koning: 'De uitstraling en de
bouw roept altijd de vraag op of Albert Speer,
de architect van het Derde Rijk, bij het ont
werp betrokken was. Zou Speer zich bemoeid
hebben met een gebouw in Huisduinen?
Maar goed, we houden het er maar in.
Elders in Europa zijn gelijkvormige gebouwen.
De Julianakazerne in Den Haag is ook een
beetje zo'n typisch gebouw. Zie je de lateien
tussen de ramen? Dat zijn gewoon betonnen
afscheidingspalen uit het weiland, de gaten
voor het ijzerdraad zitten er nog in. De buiten
kant van de pijlers is bekleed met terrazzo-
werk. Er was nog wel iets van bouwmaterialen
in de oorlogsjaren. Het was toen wij erin
trokken een grote kale ruïne met brand-
vlekken. Het is aardig de ruïne de ruïne te
laten, dus er is een gebouw in het gebouw
gemaakt.'
Den Helder is sinds 1989 de woonplaats
van André Koning, geboren en getogen in
Beverwijk. 'Ik ben weg- en waterbouwer en
die hadden ze nodig bij Defensie. Een jaar of
tien geleden werd ik 57, het was toen rustig
bij Defensie.' Hij vloeide af en werd vrijwilliger
De Duitsers bouwden de verdedigingslinie in
de Tweede Wereldoorlog langs de westelijke
grens van hun Derde Rijk, van de Golf van
Biskaje tot de Noordkaap. Een bouwwerk van
ongekende schaal dat in hetzelfde ongekende
tempo is aangelegd als waarin het na de oorlog
verdween. Aandenkens aan een besmet ver
leden. Er zijn echter nog vele restanten van
dit omstreden erfgoed, waaraan in Den Helder
André Koning in het Atlantikwall centrum.
HEEMSCHUT 28
September 2021
