GELDERLAND
Politiebureau
WERKGROEP POST '65
Kinderdorp
ZUID-HOLLAND
Wethouder krijgt Heemschut
GROESBEEK - Gesteund door vrijwel alle erf
goedorganisaties in de gemeente, waaronder
Monument Landschap en Behoud Dorps
gezichten Groesbeek, heeft Heemschut
Gelderland begin dit jaar het college van B&W
van de gemeente Berg en Dal opnieuw ver
zocht het voormalige politiebureau in Groesbeek,
Molenweg 31, op de gemeentelijke monu
mentenlijst te plaatsen. En dat is nu geschied.
De projectontwikkelaar is daartegen in beroep
gegaan. Hij wil het pand slopen ten behoeve
van een appartementencomplex. De erfgoed
organisaties pleitten juist voor herontwikkeling
aangevuld met nieuwbouw. Het voormalige
politiebureau is bijzonder qua architectuur en
stedenbouwkundig gezien markant gelegen aan
de entree van Groesbeek op de rand van de
stuwwal. Bovendien had het een bijzondere
betekenis voor de sociaal-maatschappelijke
geschiedenis van Groesbeek als grensdorp,
vóór, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog.
De architect is mogelijk de toenmalige
gemeentearchitect P.J. Leenders. Het complex
is in 1937/'38 gebouwd als marchechaussee-
kazerne en vertoont kenmerken van zowel de
Amsterdamse School als het Nieuwe Bouwen:
een fors volume met strakke gevels en mooi
gedetailleerde kozijnen en deuren, een hoge,
markante met pannen gedekte kap en rondom
brede dak-overstekken. Ook de kleur van de
baksteen en het metselverband zijn typerend
voor openbare gebouwen uit de jaren '30.
Het politiebureau bevat kantoren en drie dienst
woningen. Die kunnen volgens Heemschut
Gelderland goed worden getransformeerd tot
appartementen in combinatie met nieuwbouw
op het achter terrein. Wordt vervolgd
Ton Gijsbers
NIJMEGEN - De geschiedenis van Kinderdorp
Neerbosch is uniek. Het toont de historische
ontwikkeling van het denken over jeugdzorg en
de architectonische vertaling daarvan gedurende
150 jaar. Van een zelfvoorzienend kinderdorp
met imposante gebouwen en grote zalen - de
grootste weesinrichting van Nederland gestart
in 1893 - veranderde het in een open behandel
centrum voor kinderen met kleine, transparante
paviljoens. In 1951 concludeerde de Stichting
Bouwcentrum dat daarvoor decentralisatie,
differentie en kleine groepsindeling nodig was
en dat met de bestaande wijze van huisvesting
volledig gebroken moest worden. Architect
Johannes J. Tuynenburg Muys (1916-1969)
ontwierp in 1964 een stedenbouwkundig plan
met een aantal paviljoens, die onderling in een
honingraatvormig patroon liggen. De kern van
ieder tienhoekig paviljoenontwerp was een open
haard met daaromheen gemeenschappelijke
ruimtes en op de verdieping voor ieder kind een
eigen kamer. Architectonisch is het ontwerp
sterk beïnvloed door het structuralisme.
De Werkgroep Post '65 heeft met Heemschut
Gelderland bij de gemeente Nijmegen het
verzoek gedaan om de tien paviljoens als
gemeentelijk monument aan te wijzen. De
structuur van het terrein en oudere panden
zijn van rijksmonumentaal belang. De paviljoens
vormen, als latere uitbreiding op het terrein
een ensemble met de Bethelkerk, de Weezen-
kapel, een rijksmonument. Aan de minister van
OCW is tegelijk het verzoek gedaan het complex,
Bethelkerk inclusief de tien paviljoens, als
ensemble nader te onderzoeken en over te
gaan tot bescherming. De gemeente heeft
gereageerd, is zich bewust van de grote
cultuurhistorische waarde en is in gesprek met
de eigenaar. Het gehele Kinderdorp moet
uitgangspunt zijn bij de ontwikkelplannen,
aldus het schrijven van de gemeente.
Jeanette Oosthoek
NOORDWIJK - Op 17 juni overhandigde
Christiaan van Oordt, voorzitter Heemschut
Zuid-Holland, het tijdschrift Heemschut aan de
Noordwijkse wethouder van cultuur en monu
menten, Roberto ter Hark. In Heemschut 2021,
nummer 1, pagina 40 publiceerden we over een
verscholen pareltje, gelegen aan de Liguster-
weg 8 in Noordwijk aan Zee. Het is een kleine
vakantiewoning, in 1959 gebouwd door Gerrit
Rietveld. Heemschut wijst op de kwetsbaarheid
van dit soort kleine, voormalige vakantie
woningen gelegen op in verhouding grotere
duinpercelen, die vaak ten prooi vallen aan
vastgoedontwikkelaars. Noordwijk kent
nog geen beschermd dorpsgezicht in de
Zuid-Duinen, waardoor nog makkelijker
objecten gesloopt kunnen worden.
De gemeente hanteert sinds kort het instem-
mingsvereiste van de eigenaar om een object
tot monument te kunnen inschrijven. Dat laatste
is een doorn in het oog van Heemschut.
Gemeentelijke- en ook rijksmonumenten zijn
juist een belang voor de hele gemeenschap.
Een willekeurige eigenaar zou niet een veto
moeten kunnen hebben over een aanwijzing.
Wethouder Roberto ter Hark nam Heemschut
in ontvangst pal voor de Rietveld woning en
zegde toe dat Noordwijk zal proberen meer
voorlichting te geven aan haar bewoners
over wat vooral de voordelen zijn om in een
beschermd monument te wonen. Ook zal
hij zich inzetten voor meer respect voor het
culturele erfgoed dat Noordwijk heeft. Maar
de mening van wethouder Ter Hark dat iets
nieuws op deze plek ook mooi kan zijn, deelt
Heemschut natuurlijk niet.
HEEMSCHUT
September 2021
