LIMBURG
WMK
ZEELAND
Getijdehaven
NOORD-HOLLAND
Woningbouw voor vaartuinders
BUGGENUM - De Limburgse kunstenaar Frans
Slijpen heeft voor de voormalige bedrijfskantine
van de PLEM-Maascentrale op het bedrijven
terrein Zevenellen te Buggenum, gemeente
Leudal, een monumentaal glasmozaïek gemaakt,
naar thematiek van diverse volksvertellingen
rond de Maas. Het mozaïek kreeg de naam het
Haockemenneke en het Vurig Spook en werd in
1968 aangebracht en onthuld. Het werk sym
boliseert vanwege de iconografische betekenis
op goede wijze de functie van verhalenverteller.
De PLEM-Maascentrale, een kolengestookte
elektriciteitscentrale, werd in 2007-2008 groten
deels ontmanteld en kende sindsdien diverse
eigenaren. Nu is het in handen van de Ont
wikkelingsmaatschappij Limburg (OML), die
het pand inclusief kunstwerk wil slopen. Op het
terrein moeten appartementen komen. Luc
Slijpen, de zoon van de kunstenaar, is een actie
begonnen om het werk van zijn vader te redden.
Vanuit het Limburgs Museum was interesse,
maar kon het monumentale werk door plaats
gebrek toch niet opnemen. Er volgde veel ge
touwtrek over wie de eigenaar van het pand is
en wie de eigenaar van het kunstwerk. Tot zelfs
de correspondentie via de advocaat van OML
moest lopen. De Werkgroep Monumentale
Kunst heeft aan partijen kunnen aantonen hoe
belangrijk het kunstwerk voor Limburg is en dat
het gered kan en moet worden. De erfgenaam
wist BOEi te interesseren voor het werk en BOEi
heeft een mooie herbestemmingsplek gevonden.
Uiteindelijk zijn alle betrokkenen - OML, BOEi,
de tusseneigenaren Enexis en Atero en de erf
genaam - met elkaar rond de tafel gegaan. De
redding is een feit. Het werk is uitgenomen en
over gebracht naar een restaurator. Het zal daar
na door BOEi in Maastricht worden herplaatst.
Ruud Kuipers
THOLEN - De haven van Strijenham, een buurt
schap op Tholen met ooit in 1850 negentien
huizen, is een van de weinige overgebleven
landbouwhaventjes aan de Oosterschelde.
Waar nu pleziervaartuigen het beeld bepalen
was hier vroeger een haven voor het transport
van agrarische producten, hooi, stro, uien
aardappelen, suikerbieten en later ook grind
voor de wegenbouw. In Zeeland kwam je veel
van dit soort karakteristieke getijdenhaventjes
tegen, waar in het deltagebied eb en vloed het
regime bepaalden. De haventjes moeten
gekoesterd worden als cultureel erfgoed.
www.zeeuwseankers.nl heeft dit haventje niet
voor niets verankerd. Nu zijn de meeste ver
dwenen. Het wegtransport nam het vervoer
over en ze vielen ten prooi aan dijkversterkingen.
In het haventje van Strijenham is de oude
oplossing om met het getij om te gaan -
contragewichten die de aangemeerde bootjes
mee laten bewegen - niet vervangen door
moderne, drijvende steigers. Het haventje is nu
in gebruik bij de plaatselijke watersportvereniging.
Verantwoordelijk voor dijk en oever is het
Waterschap Scheldestromen. Noodzakelijk
onderhoud dient zich aan, er moet geïnvesteerd
worden en de Watersportvereniging is daartoe
alleen niet in staat. De elf leden investeren in
vernieuwing van afmeermogelijkheden, maar
nieuwe palen slaan gaat het budget te boven.
Heemschut Zeeland zet zich hiervoor in, omdat
het om zoveel meer gaat dan particulier belang.
Gemeente en waterschap moeten zich realiseren
dat behoud van cultureel erfgoed niet vrijblijvend
is en waarom wijst de gemeente het haventje
niet aan als gemeentelijk monument? Dan ont
staat er beleidsmatig ook een basis voor een
financiële impuls. Heemschut Zeeland wil dit
bijzondere erfgoed behouden.
Arjen Drijgers en Oscar Huiskamp
KOEDIJK - Heemschut Noord-Holland en de
historische verenigingen van Alkmaar en Koedijk
pleiten bij de gemeente Alkmaar voor behoud
van het met sloop bedreigde woonbuurtje Het
Oostwijk, direct onder de Kanaaldijk in Koedijk.
De dijk is deel van de Westfriese Omringdijk,
een provinciaal monument. Het Oostwijk telt
38 sociale huurwoningen, 30 daarvan gebouwd
in de jaren '20. Het waren de eerste sociale
huurwoningen in Koedijk. Eenvoudige huizen,
twee-onder-een-kap met grote tuinen. Twee
blokjes van twee hebben aangebouwde klassieke
koolschuren met gebroken kap, bij twee andere
staan de koolschuren los van de woningen.
De oprichters van woningbouwvereniging
Koedijk wilden meer dan alleen betaalbare
huisvesting bieden. Alles ademt de verbonden
heid met de sociale- en cultuurhistorie van de
vaartuinders in het Rijk der Duizend Eilanden.
De huidige woningcorporatie wil slopen voor
nieuwbouw. De huurders verzetten zich met
hand en tand. Zij pleiten voor behoud van de
buurt door renovatie of individuele verkoop
en schreven daarvoor een doordacht plan.
Zij weten zich gesteund door Heemschut en de
plaatselijke historische verenigingen. Die willen
dat de gemeente Het Oostwijk aanwijst als
beschermd dorpsgezicht en de vier woningen
met aangebouwde koolschuren de status
van gemeentelijk monument geeft. Bureau
SteenhuisMeurs bevestigt de erfgoedwaarde
van Het Oostwijk en noemt de koolschuur-
woningen als sociale woningbouw heel
bijzonder voor Nederland.
Kees Kwadijk
HEEMSCHUT
September 2021
