Bouwen en trouwen
Lokale architecten
Breedevoöi
kleine eeuw tijd groeiden de verschillende dorpen
uit tot textielcentra met een eclectische mix van
fabrikantenvilla's in verschillende stijlen, textiel
fabrieken en woningbouw bestemd voor de
fabrieksarbeiders. In onder andere Aalten,
Bredevoort, Lichtenvoorde en Winterswijk zijn
ensembles van gebouwen bewaard gebleven
waaraan de ontwikkeling van de industrie goed
kan worden afgelezen. Een belangrijk voorbeeld
vormt de Leerlooierij Koninklijke Hulshof's
Vereenigde Fabrieken in Lichtenvoorde.
De leerindustrie was in Lichtenvoorde lange
tijd de belangrijkste bron van inkomsten.
Rond 1876 stichtte Hendrik Antonius Hulshof
zijn eigen leerlooierij aan de Broekboomstraat
en verhuisde in 1897 naar zijn huidige locatie
aan de Aaltenseweg. De fabriek kreeg in 1917
een nieuw gebouw, ontworpen door de Groen-
lose architect J.H.J. (Henri) Wiegerinck. Een
grote brand zorgde er in 1919 voor dat er een
nieuw pand moest komen. Deze nieuwbouw
- een traditioneel bakstenen gebouw - werd in
1920 in gebruik genomen en staat er nog steeds.
Het gebouw is ontworpen door de Duitse
architect C.T. Steinert uit Frankfurt. In het
interieur is het trappenhuis opvallend goed
bewaard gebleven. De trap is voorzien van
sierlijk smeedijzeren hekwerk met gedraaide,
elkaar kruisende stijlen en rozetten. De zon
verlicht het trappenhuis door oranje en paars
gekleurde glas-in-loodvensters in de stijl van
de Amsterdamse School. Op een van de door
de Haagse glazenier Hans Liefkes ontworpen
vensters is Herman B.A. Hulshof afgebeeld. Hij
was de zoon van de stichter van de fabriek en
was in de periode van de nieuwbouw directeur.
De rijk gedecoreerde, smeedijzeren trap van de Leer
looierij Koninklijke Hulshof's Vereenigde Fabrieken.
Bron: collectie Gelders Genootschap
Helaas is er weinig bekend over hoe de opdracht
aan de architect Steinert tot stand is gekomen.
Over de eerder genoemde architect Henri
Wiegerinck is meer bekend. Naast de fabriek
bouwde hij ook verschillende monumentale
woonhuizen voor de familie Hulshof zowel in
Lichtenvoorde als ook aan de eerder genoemde
Misterstraat in Bredevoort. De families bleken
onderling verbonden te zijn door huwelijken die
deze nauwe samenwerking wellicht verklaart.
Later in zijn carrière bouwde Wiegerinck
bovendien de Rooms Katholieke meisjesschool
te Groenlo welke tegenwoordig nog bijzondere
historische interieurafwerkingen herbergt.
De inventarisatie is nog niet voorbij. In 2021
hoopt het projectteam nog zeker honderd
interieurs in kaart te kunnen brengen. In de
volgende fase worden de resultaten van de
inventarisaties verder thematisch onderzocht.
Lokale architecten zoals Henri Wiegerinck en
Jan Brill hebben veel in de regio gebouwd, maar
komen in de literatuur nauwelijks voor.
Daarnaast waren er ook architecten die van
elders kwamen en zich in de Oost Achterhoek
vestigden, zoals de Fries Jacob Johannes Post en
de uit Nijmegen afkomstige Gerard Schouten.
Uit de periode 1860-1909 zijn ruim 52 aan
bestedingen van de architect L.G. Richter aan
getroffen. Voorts moet nog onderzoek worden
gedaan naar de verschillende leveranciers in
de regio. Deze kwamen natuurlijk niet alleen
uit het westen - we hebben vele stucplafonds
van de firma Silberling Co aangetroffen -,
maar logischerwijs ook van firma's die in
Duitsland werkzaam waren.
Marlieke Damstra is projectleider voor
historische interieurs in de Oost Achterhoek
bij Gelders Genootschap.
Het herdenkingsraam in het trappenhuis van de Leerlooierij
Koninklijke Hulshof's Vereenigde Fabrieken, thans Vitelco Leather.
Bron: Collectie Gelders Genootschap
Het Gelders Genootschap neemt u graag
mee in deze zoektocht. Blijf op de hoogte
via de website van de drie gemeenten:
www.erfgoedoostachterhoek.nl.
Voorts verscheen in het najaar van 2019
over de geschiedenis van de textiel
industrie het boek: Textielindustrie
in Winterswijk omstreken
van Arjan Ligtenbarg.
De fabrikantenvilla Nieuw Vierakker uit 1913 aan de Misterstraat
in Bredevoort naar ontwerp van de architect Henri Wiegerinck.
Bron: Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (Collectie Frits Onnink)
35 HEEMSCHUT
Mei 2021
Mk\
IOIO0
n5io'J
