PARADOX VAN
HET BEHOUD
COLUMN
HEEMSCHUT HEET IN
HET 1e KWARTAAL DE
VOLGENDE NIEUWE LEDEN
VAN HARTE WELKOM:
Mevrouw C.M.M. Brood, Baarn
De heer T. Baart, Almere
De heer D. Ginsel, Amstelveen
De heer E.J. Stokking, Assen
MevrouwJ. Hiemstra, Wirdum
Historisch Genootschap Oud-Pynacker, Pijnacker
Mevrouw A. Ritsema, Groningen
De heer B. Meester, Apeldoorn
De heer A. 't Hardt, Molenhoek
De heer B. de Dooij, Bergen op Zoom
Stichting Behoud en herstel historisch groen Grave, Grave
De heer F. Staal, Lage Zwaluwe
De heer J. Januarius, Berchem, België
De heer J.H. Veenje, Garijp
De heer W. Promper, Mierlo
De heer E. ten Cate, Almelo
Historische Vereniging Ten Post en omstreken, Ten Post
Familie A. Versloot, Bodegraven
De heer J.D. Polak, Diemen
De heer J. Walch, Blaricum
Familie Stoel-Bosma, Ommen
De heer I. Salomons, Amsterdam
De heer D. Houtgraaf, Wageningen
De heer F.G. ter Schure, Nijeveen
Mevrouw C.G. Aalders, Amsterdam
Mevrouw I. Diakonoff, Pieterburen
Mevrouw E. Laurijssens- van Engelenhoven, Etten-Leur
De heer H.J.A. Weevers, Doesburg
Stichting vrienden van Beeckestijn, Aerdenhout
Mevrouw E. de Knijff, Bergen
De heer W. Laarman, Junne
De heer W. van Spronsen, Eemnes
De heer N. van Leeuwen, Sint Philipsland
De heer P. Idenburg, Winschoten
Stichting Vrienden Semsstraatkerk, Stadskanaal
De heer B.J. Colenbrander, Amsterdam
Mevrouw A. Kronenberg-van der Loo, Den Haag
De heer A. Baas, Amsterdam
Mevrouw T. Timmers, Loenen aan de Vecht
Stichting Brabants Heem, 's-Hertogenbosch
Mevrouw T. Dil, Haren
De heer D. van der Ree, Amsterdam
De heer F. Wieman, Waddinxveen
De heer G. Verkuijlen, Volkel
De heer B. Hiltermann, Haarlem
Mevrouw M. van Riel, Huis ter Heide
Mevrouw M. Hiltermann, Cappelle aan de IJssel
Mevrouw S. Braat, Oegstgeest
Historische Vereniging Maasland, Maasland
Mevrouw M.C.J. Cohenno-Duikers, Westerbork
De heer T. Dijkstra, Edam
Mevrouw H. Loeff, Zierikzee
De heer P. van Druenen, Vlissingen
Familie R. Wilbrink, Hengelo
De heer J.F. van der Werff, Dordrecht
De heer J. De Vriendt, Stekene, Belgie
De heer D. Beesemer, Amsterdam
Heemkundekring de Acht Zaligheden, Steensel
De heer K.G. de Wit, Amsterdam
Stichting Erfgoed Vught, Vught
De heer J. Mezenberg, Haarlem
Mevrouw T. Poorthuis, Zandvoort
De heer B. Stamkot, Amsterdam
De heer W.G. Quist, Amsterdam
De heer K. van Bladeren, Annen
De heer A. Huizing, Emmen
De heer P. Smit, Laren
Navigerend door overzichten van beschermde
gebouwen kom ik regelmatig objecten tegen
waarvan ik zeker weet dat velen destijds bij de
bouw daarvan ernstige bezwaren hebben geuit.
Het is duidelijk dat zulks niet heeft mogen
baten, want ze genieten nu bescherming en
wordt sloop ervan beschouwd als een opperste
barbarij. Je vraagt je af wat er in de tussentijd
is gebeurd om een dergelijke omslag in de
publieke opinie te bewerkstelligen. Bij veel van
deze panden zijn omschrijvingen te vinden
als: 'unieke expressie van de tijdgeest',
'bijzonder voorbeeld van het brutalisme' of
'representatief object voor een periode'.
Kennelijk zijn we terugkijkend beter in staat om
waarden toe te kennen, dan op het moment
zelf. Wat is het toch dat mensen in het verweer
brengt voor zaken waar hun grootouders van
gruwden? In de eerste plaats natuurlijk gewoon
conservatisme, mensen houden nu eenmaal niet
van verandering. Toen de elektriciteitscentrale
van Groningen werd gesloopt, bleven er nog
jaren schoorstenen staan. Het was zo'n iconisch
beeld wanneer je via de A28 aan kwam rijden,
dan wist je dat je bijna thuis was. Pas toen bleek
dat het onderhoud veel te duur uitviel, zijn ze
alsnog onder uitgehaald.
Maar er is nog een niet te onderschatten aspect
aan de wens tot behoud van erfgoed; de zeld-
zaamheidswaarde. Zaken worden nu eenmaal
uniek als er nog maar weinig van over zijn.
Daarin schuilt de echte paradox van het behoud.
Juist omdat er vernieuwd en gesloopt is, weten
we na verloop van tijd te waarderen wat ervan
over is, omdat het zo weinig is. De dynamiek
van de samenleving is tegelijkertijd ook de
schepper van het erfgoed. Het is hypothetisch,
maar het is de vraag of in een volstrekt
stabiele samenleving er überhaupt sprake
kan zijn van erfgoed. Erfgoed is een rest-
product van de maatschappelijke dynamiek
en dat kent - naar analogie van de natuurlijke
processen - ook opkomst, bloei en verval.
Daarmee is erfgoed ook de voedingsbodem
voor verdere ontwikkeling, maar dan moet het
wel uniek, bijzonder en zeldzaam zijn geworden.
Een ketterse gedachte voor een Heemschutter:
alleen als er ook zaken verloren kunnen gaan,
heeft strijden voor behoud zin.
Frans Schouten
In mijn jonge jaren speelde ik nog in de bunkers
van de Atlantikwall, maar die werden toen ook
al massaal geruimd, gesloopt of begraven.
Weg ermee, opnieuw beginnen! Nu worden
de restanten weer opgegraven, gerestaureerd
en omgetoverd tot erfgoed attracties. Klopt ook
wel met de vijftig tot zeventig jaar die nodig
waren om op de 'oude' monumentenlijst te
kunnen komen. Je zou het de incubatietijd van
de nostalgie kunnen noemen. Nostalgie is een
belangrijke factor in de publieke perceptie van
de bebouwde omgeving. Al valt de waardering
van de leek vaak anders uit dan die van de
deskundige.
Frans Schouten is oud-directeur van
de Reinwardt academie en voorzitter
van Heemschut Drenthe.
27 HEEMSCHUT
Mei 2021
