WERKGROEP POST '65
Structuralisme bedreigd
NOORD-BRABANT
Inzet drones
ALKMAAR - Het kantorencomplex uit 1982 van
architect Abe Bonnema (1926-2001), bekend
als het PEN-dorp, moet in 2022 plaatsmaken
voor een nieuwe woonwijk naar ontwerp van
De Zwarte Hond, de voortzetting van het
bureau van Bonnema. Hoewel het één groot
gebouw is, heeft het meer weg van een dorp,
kleinschalig en overal met de buitenruimte ver
bonden door in samenhang ontworpen tuinen,
patio's en daktuinen naar ontwerp van Mien Ruys
en Hans Veldhoen. Het is een uniek voorbeeld
van de architectuur van het structuralisme, de
stroming waarin architecten gebouwen op
vatten als structuren, opgebouwd uit kleinere
herhaalde elementen. Aldo van Eyck, Piet Blom
en Herman Hertzberger waren de grondleggers.
Binnen het omvangrijke Post '65 erfgoed nemen
structuralistische gebouwen een aparte en
herkenbare plaats in door deze specifieke
architectuurfilosofie. Tegenwoordig staat het
voortbestaan van veel van deze gebouwen onder
druk door voorgenomen herbestemmingen,
leegstand of sloop. In Leiden staat het Stads-
bouwhuis leeg en in de Lunetten is men voor
nemens het gemeenschapscentrum De Musketon
te moderniseren. Argumenten om tot sloop of
verbouwing over te gaan betreffen meestal de
hedendaagse isolatie-eisen en de typische
bouwstructuur die hergebruik in de weg zou
staan. Zo ook bij het PEN dorp, waar men tot de
conclusie kwam dat de bestaande structuur
niet geschikt is voor het inbouwen van
vijfhonderd woningen.
Een goed voorbeeld van geslaagde herbe
stemming met respect voor de bestaande
architectuur, is de voormalige brandweerkazerne
van Jan Verhoeven (1926-1994) in Schaars-
bergen (1982) waarin nu het Instituut Fysieke
Veiligheid is gevestigd. De structuur bleek
geschikt voor nieuwe kantoorindelingen en
de buitenkant is vrijwel ongewijzigd gebleven.
Daar wordt bevestigd wat de structuralisten
voor ogen stond: juist door die scheiding van
draagstructuur en invulling maakt dat
veranderend gebruik mogelijk is.
HEEMSCHUT
Mei 2021
DEN DUNGEN EN VLIJMEN - Voor het behoud
van erfgoed worden in Noord-Brabant nu zelfs
drones ingezet om behoud van erfgoed in deze
omgeving kracht bij te zetten.
In de historische kern van Den Dungen ligt de
oude Mariaschool, Bosscheweg 7, later het
verenigingsgebouw De Blauwe Scholk (schort).
Het oudste deel is uit 1901-'02, later uitgebreid
met een verdieping en rechts werd een deel
haaks aangebouwd. Het gebouw is met aan
dacht voor detail met veel siermetselwerk
ontworpen en hoort bij Den Dungen. Inwoners,
Heemkundekring Den Dungen en Heemschut
Noord-Brabant willen dat het gebouw gespaard
blijft en hebben dan ook een aanvraag tot ge-
Filmopnamen bij
Marie van de Middelhaai.
meentelijk monument ingediend. Tegen sloop
of gedeeltelijke sloop is veel verzet.
De rijksmonumentale boerderij aan de Nassau
Dwarsstraat 5 in Vlijmen is uitgeroepen tot
'de mooiste boerderij van Brabant'. Op de stal
en keuken na is het pand voor het laatst aan
gepakt in 1890. De authentieke boerderij is
een combinatie van materieel en immaterieel
erfgoed, een levend museum met veel oude
gereedschappen en meubels en een eigenaar
die nog leeft in de sfeer van 1890. 'Ik ben de
trotse eigenaar van dit "boerderijke" en hoop
dat meer mensen daarvan kunnen mee
genieten. Oudere mensen herkennen veel van
vroeger, dat is toch fantastisch.' De dreiging is
dat tegen het erf aan en in het uitzicht vanuit
de woonkamer en moestuin twee nieuwe
woningen zijn gepland. De commissie vindt dat
deze plannen niet door moeten gaan. De 19e-
eeuwse sfeer waarin de boerderij als 'levend
museum' fungeert wordt dan te zeer aangetast.
Alles wordt uit de kast getrokken om aandacht
voor deze Brabantse erfgoederen te vragen.
Daarom werden twee filmpjes gemaakt
waarin Karel Loeff, directeur Heemschut de
waarden uiteenzet. Uit de beelden die met
de drone zijn gemaakt, wordt meteen duidelijk
waarom deze erfgoederen in deze dorpen zo
belangrijk zijn. De filmpjes zijn te vinden op
het YouTube-kanaal van Bond Heemschut en
de LinkedIn-pagina van onze vereniging.
Miriam van den Dries
KeesHaafkens
Foto: helddrone-service.nl