Krimp en leefbaarheid
Maatschappelijke opgaven
Het Boerderijenfonds
Wij kijken met een integrale en brede blik. Niet alleen naar het
object zelf, maar naar het ensemble, naar de maatschappelijke
inpassing, naar de cultuur-historische waarden van de gebouwen,
naar het erf, het landschap en naar de verhouding van groen en
rood in het buitengebied.'
In delen van het landelijk gebied is er sprake van krimp. Dit, samen
met de vele vrijkomende agrarische gebouwen maakt een herin
richting van het landelijk gebied onontkoombaar. Daarbij moet
rekening worden gehouden met de belangen van de mensen die er
wonen en werken. Bewoners hebben behoefte aan een aantrekkelijke
en leefbare omgeving. Voor het oplossen van deze vraagstukken
is een integrale en gebiedsgerichte aanpak nodig, iets waar het
Boerderijenfonds voor pleit.
Op den Akker: 'In dit eerste jaar moesten we ook de organisatie
nog op poten zetten en waren we blij dat er veel projecten op ons
af kwamen. De organisatie is nu goeddeels uit de steigers. Komend
jaar gaan we daarom ook zelf actief de boer op. Onze ambitie is om
behoud en ontwikkeling van agrarisch erfgoed onderdeel te maken
van de ontwikkeling van het landelijk gebied. Zo slaan we meerdere
vliegen in één klap. En in de nog iets verdere toekomst zou het goed
zijn als gemeenten en provincies boerderijenvisies opstellen, waarin
sprake is van een integrale visie op een gebied en het daarin
aanwezige agrarische erfgoed. Vergelijkbaar met de Kerkenvisies.'
Ook voor de grote maatschappelijke opgaven waar Nederland
nu voor staat, wil en kan het Boerderijenfonds een rol spelen.
Energietransitie, klimaatadaptatie, veranderingen in de landbouw,
natuurbehoud en de eerdergenoemde regionale bevolkingskrimp
zullen sterk ingrijpen in het platteland. Het is dan ook speerpunt
van het Boerderijenfonds om te kijken in hoeverre het historische
agrarisch erfgoed een waardevolle rol kan spelen in het werken
aan die opgaven en om het erfgoed ook vanuit die invalshoek
nieuwe functies te geven.
Bezoekboerderij De Onderneming in Zwartewaal, Zuid-Holland is een agrarisch
bedrijf achter de Maasdijk en wordt vanaf de oprichting in 1887 gerund door
dezelfde familie. Ter aanvulling op het agrarische bedrijf worden neven
activiteiten ontwikkeld waarvoor de monumentale schuur van de boerderij
wordt herbestemd tot een ruimte voor vergaderingen, bijeenkomsten en
educatie. Bezoekers maken kennis met het boerenleven en duurzame voedsel
productie in relatie tot biodiversiteit. Met de herbestemming wordt een nieuwe
publieke functie gerealiseerd die het mogelijk maken de boerderij te behouden
voor volgende generaties en een toekomstbestendig bedrijf te ontwikkelen.
Foto: Nico Rodenburg
Driebergen is een van de laatste authentieke boerderijen in het open
polderlandschap aan de Schie tussen Delft en Rotterdam. Het ensemble is
gaaf gebleven en bestaat uit een boerderij, koestal, hooiberg, varkensstal,
houtloods, melkschuur, grassilo, secreet, kas, boomgaard en moestuin.
De boerderij wordt gebruikt als locatie voor culturele evenementen en
kleinschalige bijeenkomsten. Er wordt uitgegaan van een filosofie van 'voort-
bestemmen' door zo min mogelijk in te grijpen, met behoud van authentiek
materiaal en patina. Het gebruik wordt aangepast aan de gebouwen in plaats
van andersom, waarbij duurzaamheid breed wordt opgevat.
Foto: Wibbine Kien
Op het voormalige eiland Wieringen ligt deze karakteristieke Hollandse
stolpboerderij. De boerderij wordt herbestemd tot hospice Het Tweede Thuis.
In de stolp worden de gemeenschappelijke ruimtes ondergebracht. Op het erf
komt nieuwbouw voor gasten- en familiekamers evenals een aula op de plek
van de voormalige hooischuur. Hierbij wordt rekening gehouden met de maat
en schaal die past bij het vroegere agrarische erf en het omringende landschap.
Het project is een samenwerking van drie regionale partijen zonder winst
oogmerk. Mede hierdoor is er in de regio veel draagvlak voor dit project.
Foto: Barend Schouten
Het fonds, een initiatief van de stichting Agrarisch Erfgoed,
werd opgericht in 2020. De doelstelling is het herbestemmen,
verduurzamen en de restauratie van kwetsbaar agrarisch
erfgoed. Tot nog toe hebben twee aanvraagrondes plaats
gevonden en zijn veertien projecten gehonoreerd verspreid
over negen provincies. Behoud van dit erfgoed is alleen mogelijk
indien er nieuwe economische dragers worden gevonden.
De herbestemmingen variëren van educatieve centra, museum
over de landbouwgeschiedenis, culturele activit
vergaderlocatie, erfgoedlogies, theater, hospice
met aula en kleinschalige bijeenkomsten.
11 HEEMSCHUT
Mei 2021