Had reeds het instrument, vanouds genaamd de Craen
Ten dienste dezer stad, twee eeuwen lang bestaan.
Maar moest, schoon sterk genoeg om half Schiedam te ligten
Voor een gegoten beeld in deze dagen zwichten.
O, kinderen van de kraan, wat werk hebt gij begonnen
Zie nu, een Britsche hoer heeft kraantje overwonnen.
Het bouwproject
Organisatie
vielen in de gracht. Het beeld werd gered, maar
de kraan was onherstelbaar. In de studenten
stad werd gerijmd:
Voor het goede begrip moet je weten dat de
aandrijving van de kraan geschiedde op twee
grote tredraderen door mensen (volwassenen)
die de Craenkinderen werden genoemd. En dat
de studenten de kariatiden al tot Britse hoeren
hadden bestempeld.
De Stichting Stadskraan heeft zich nu ten doel
gesteld een stadskraan te bouwen. Niet de stenen
versie die onder het Britse gewicht is bezweken,
maar een eerdere houten versie. De kraan komt
niet op de oorspronkelijke plek. Het liet zich
aanzien dat de benodigde vergunningen niet
binnen afzienbare tijd zouden afkomen. Gekozen
is voor plaatsing aan de Bemuurde Weerd in
Utrecht, bij de Monicabrug, waar vroeger ook
stadskranen hebben gestaan en waar het
toeristisch aspect goed tot zijn recht komt.
Als voorbeeld voor de te bouwen kraan geldt de
versie die schilder Joost Cornelisz. Droochsloot
omstreeks 1620 in een stadsgezicht vastlegde.
Alvorens tot een uitvoeringsproject is besloten,
zijn er studies gedaan. Allereerste werd onder
zocht hoe een dergelijke kraan, die binnen
enkele minuten een vat met handelswaar uit
het ruim van een schip kon halen en op de
kade zette, eigenlijk werkte. Met bewondering
constateerden de deskundigen hoe eenvoudig
de techniek eigenlijk was! Tekeningen werden
al in 1978 gemaakt, in 1986 en 2012 verder
uitgewerkt, waarbij men ook de nog bestaande
kranen in het Duitse Lüneburg en Rostock
bestudeerde. Zo kwamen uitvoerbare bouw
tekeningen tot stand. Erik Meulenbelt van bureau
Naked Architecture, wiens vader al in 1986 aan
het project werkte, is nu een van de adviseurs.
Kostenberekeningen zijn uitgevoerd, zowel
voor bouw als exploitatie van de kraan. Een
imposant rijtje sponsors heeft zich al gemeld.
Nu het plan eenmaal concrete vormen
heeft aangenomen, is voor de uitvoering
een organisatie opgezet met een bestuur,
adviseurs en een comité van aanbeveling
waarin drie Utrechtse oud-burgemeesters.
Het vierde lid is de burgemeester van
Nieuwegein, de gemeente waar de kraan
gebouwd wordt. Namelijk in Vreeswijk aan
de Lek, waar de Museumwerf zich inzet
voor het behoud van ambachten, ver
bonden aan de binnenvaart. Daar wordt
de bouw uitgevoerd als leerwerkproject
voor jongeren zonder startkwalificatie, die
moeilijk plaatsbaar zijn door uitschakeling
uit het scholings- en/of arbeidsproces en
in een sociaal isolement dreigen te raken.
Daarnaast zijn er voor reguliere studenten
stageplaatsen.
In de Museumwerf staat een model van de te bouwen
kraan gereed om op ware grootte te worden gebouwd.
Met bij het tredrad een Craenkind.
De Ganzenmarkt en Stadhuisbrug in ca. 1620
door Joost Cornelisz. Droochsloot.
43 HEEMSCHUT
Februari 2021
