NOORD-BRABANT
Tomado, wie kent het niet
LIMBURG
Overeys
ETTEN-LEUR - De voormalige Tomado-fabriek,
op de plek van het latere Fri-Jado op industrie
terrein Vosdonk, aan de Roosendaalseweg hoek
Oude Kerkstraat, zal worden gesloopt als er niet
massaal aandacht komt om dit unieke architec
tonische gebouw te behouden. Tomado is nog
steeds een begrip in de Nederlandse huishoudens.
Speciaal voor dit merk van huishoudelijke
artikelen ontwierp toonaangevend architect
Huig Maaskant (1907-1977) in 1955 fabrieken
en kantoren. Het Tomado-complex is niet alleen
vanwege zijn architectonische opzet monu
mentwaardig. De fabriek is een icoon van de
industrialisatie van kort na de Tweede Wereld
oorlog. Het vertegenwoordigt het optimisme
van een nieuwe tijd. De productiefaciliteiten in
Etten-Leur waren een toonbeeld van de nieuwe,
schone industrie. In 2014 heeft het toenmalige
college van B&W het Tomado-complex op de
gemeentelijke monumentenlijst geplaatst na een
positief advies van de monumentencommissie.
De nieuwe eigenaar heeft hiertegen echter
bezwaar gemaakt en dat is gehonoreerd.
De plaatsing op de monumentenlijst is destijds
niet doorgegaan en dat is een grove fout
geweest volgens Heemschut Brabant. De
commissie vindt het niet te tolereren
dat dit naoorlogse moderne
industriële complex sneuvelt
en heeft opnieuw verzocht
om een nieuwe aanwijzing tot gemeentelijk
monument. De plaatselijke heemkundekring
ondersteunt deze aanvraag. Het gebouw staat
momenteel leeg. Een waardestelling met her
bestemmingsscan is juist dan goed te realiseren.
Meerdere generaties inwoners van Etten-Leur
waarderen het gebouw en vooral de herinnering
aan dit bijzondere bedrijf. Daarbij, Tomado is niet
alleen een begrip voor mensen uit Etten-Leur en
Brabant, maar een begrip voor veel Nederlanders.
Tom van Eekelen en Miriam van den Dries
plan opgesteld met als uitgangspunt de vroegere
bebouwingsopzet; de voormalige schuur
bestond uit vier traveeën. Bij het plan werd
rekening gehouden met het behoud van een
oude kastanjeboom op de kop van het bouw
werk. Het huidige dorpsbeeld wordt hiermee in
hoge mate verbeterd. Waar eerst sprake was
van een open gat in de bebouwingsstructuur,
is nu een harmonisch beeld ontstaan met een
nieuw karakteristiek gebouw met een lang
gerekte straatgevel. Die is - zoals eigen aan
historische Limburgse gebouwen - met stevige
houten gebinten, een leemvulling en een over-
kragend dak vorm gegeven. Op het dak zijn
Oud Hollandse pannen toegepast. Binnen is
uitgegaan van een moderne opzet. Aan de
achterzijde van het gebouw is de kap doorgezet,
zodat een overdekt terras ontstaat. Het resultaat
is een dubbele woning met enerzijds het be
staande woonhuis van Kunradersteen met een
topgevel aan de straatzijde en de uitbreiding
GULPEN-WITTEM - Afgelopen zomer was ik op
bezoek bij de familie Gilissen. Gesproken werd
over de reconstructie van een vakwerkschuur
met bijbehorend woongebouw in Overeys.
De start van het project was een gesprek met
de gemeente, waarbij de familie Gilissen heeft
gevraagd om medewerking bij de uitbreiding
van hun woning. De gemeente gaf aan alleen
mee te willen werken indien sprake is van het
terugbouwen van een vroeger ter plaatse
gelegen 'Oud Limburgse' schuur, die in 1969
gesloopt werd. Daarin was in het verleden een
stroopmakerij gevestigd. De familie heeft het
antwoord letterlijk opgevat en heeft vervolgens
een architect gekozen, die op de hoogte is van
de techniek van Limburgse vakwerkarchitectuur.
Aan de hand van oude foto's is een reconstructie
van het woonhuis met een langgerekte zijgevel
van de vroegere stroopstokerij, waarbij de
exacte historische situatie van de rooilijnen is
aangehouden. Bovendien is de voormalige houten
poort in het straatbeeld teruggebracht. Het
geheel oogt als een perfecte vulling in een
gebit, waar voorheen een tand ontbrak.
Ray Lanswyer
HEEMSCHUT
Februari 2021