RUSSEN 6,8
CANADESE*
BEGRAAFPLAATS 0,5
OVERIJSSEL
ANWB-paddenstoelen
UTRECHT
Cultuurlandschap bedreigd
20536
SALLANDSE HEUVELRUG - Wie kent ze niet als
fietser, de ANWB-paddenstoelen die je tijdens
een fietstocht naar je bestemming leiden. Op de
Sallandse Heuvelrug staan nog twee bijzondere
exemplaren. Heemschut Overijssel heeft aan
de gemeenten Hellendoorn en Rijssen-Holten
gevraagd of zij twee van deze paddenstoelen
willen aanwijzen als gemeentelijk monument.
Een paddenstoel is een lage wegwijzer die in
Nederland - en op sommige plaatsen in België
en Duitsland - langs voetpaden en fietspaden
gebruikt wordt. Het grote voordeel van dit
type wegwijzer is dat hij weinig stoort in het
landschap. De naam verwijst naar de vorm
van de natuurlijke paddenstoel. In 1919 werd
de eerste paddenstoel, met de kenmerkende
schuine zijden, door de ANWB geïntroduceerd.
Het ontwerp was van ir. J.H.W. Leliman. Dit exem
plaar, met nummer 1, stond aan het eind van
de Zandheuvelweg bij Baarn. Dit gebied was
destijds erg populair bij fietsers en de ANWB
zette zich in om de fietsgebieden te ontsluiten.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam een nieuw
model paddenstoel naar een strakker ontwerp
van A.G.M. Boost. Dit model is van beton en
heeft verticale zijvlakken. Na enkele jaren bleek
dat de plaatsnamen op deze paddenstoel
minder goed leesbaar waren. Ook kostte het
verwisselen van de platen op de zijvlakken meer
tijd. Rond 1955 greep men daarom weer terug
op de oude paddenstoel van Leliman met de
schuine zijden. De twee paddenstoelen op de
Sallandse Heuvelrug bij Holten en Haarle, die
geplaatst zijn na de Tweede Wereldoorlog, zijn
nog exemplaren ontworpen door Boost. Zij zijn
daarom zeldzaam.
In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog
gingen Nederlanders vooral met vakantie in
eigen land. Ook de Sallandse Heuvelrug raakte
steeds meer in trek. Het is een markant
onderdeel van het Overijsselse landschap met
de uitgestrekte heidevelden, bossen en vele
vergezichten. Het wemelt er van recreatieve
fietsroutes veelal aangelegd door rijwielpad
verenigingen. De ANWB zorgde voor de beweg
wijzering via de paddenstoelen. Deze heeft
daarom dan ook cultuurhistorische waarde want
zij vertelt het verhaal van het opkomend fiets
tourisme op de Sallandse Heuvelrug. Reden te
meer om de betrokken gemeenten te vragen deze
twee bijzondere paddenstoelen te beschermen.
Peter Dekker
WIJK BIJ DUURSTEDE - Heemschut Utrecht,
Natuur en Milieu/IVN en de Historische Kring
Tussen Rijn en Lek hebben elk bij de gemeente
Wijk bij Duurstede een zienswijze ingediend over
het Paraplubestemmingsplan Kleinschalige
Windturbines in het buitengebied en de plannen
om kleine windturbines te plaatsen rond de
Langbroekerwetering en het aangrenzende
rivierdijkengebied.
Heemschut stelt dat, evenals bij een beschermd
stadsgezicht, ruimtelijke ingrepen in het buiten
gebied de groots mogelijk zorgvuldige beoor
deling verdienen. In het bijzonder als er sprake is
van grote cultuurhistorische waarde. De gemeente
hanteert voor het gehele buitengebied echter
het principe ja, mits'. Dit in tegenstelling tot de
uitnodigingsplanologie van de Rijksoverheid, die
binnen cultuurhistorisch waardevolle gebieden in
ons land, het uitgangspunt 'nee, tenzij' propageert.
Heemschut Utrecht kan zich voorstellen, dat bij
agrarische bedrijven een kleine windturbine met
een ashoogte tot vijftien meter tot de mogelijk
heden behoort. In de provincie Groningen zijn
goede voorbeelden te vinden van een inpassing
in het landschap. De in de gemeente Wijk bij
Duurstede in de plannen voorgenomen modellen
zijn qua hoogte, vormgeving en kleur voor
Heemschut echter niet aanvaardbaar. Opnieuw
blijkt het ontbreken van een integrale visie op
de relatie tussen bedrijfsvoortzettingen, natuur
inclusieve landbouw, versterking van het
cultuurlandschap en instandhouding van erf
goedwaarden, onvoldoende zekerheid te bieden
voor het behoud van waardevol cultuurlandschap
in ons land. De petitie van de door verontruste
bewoners opgerichte Stichting Behoud van het
Langbroekerwetering gebied is massaal onder
tekend door burgers uit en ver buiten de regio.
Martha de Wit
HEEMSCHUT
Februari 2021
