Bruggen en kades
De bruggen en kades zijn de iconen bij uitstek van de stad Amsterdam, maar zijn ze ook de achilleshiel?
Schrijver deze was getuige van het instorten van de kade aan de Grimburgwal. De ravage was enorm, het
herstel zal nog maanden in beslag nemen.
Wouter van Elburg
<U JU
Op 1 september 2020 stortte een groot stuk
kade aan de Amsterdamse Grimburgwal
in de gracht. In een halfuur tijd verdween
ruim dertig meter muur met lantaarns en
hekwerk haast geruisloos in het water. Het
naastgelegen gebouw, onderdeel van de
Universiteit van Amsterdam, werd halsover
kop ontruimd.
De laatste jaren verschijnen voortdurend
berichten over de slechte staat van Amster
damse kades en bruggen. Een korte blik in
de geschiedenis schetst echter een beeld
van een al eeuwenlang bestaand probleem.
Interessant is dat ook toen al werd gekeken
naar het verkeer als boosdoener. Al in de
17de eeuw gebeurden ongelukken, zoals de
instorting van de Leliesluis over de Prinsen
gracht op 14 mei 1659. Acht of tien men
sen kwamen daarbij om het leven, meldde
schrijver Melchior Fokkens in Beschrijvinge
der wijdt-vermaerde Koop-stadt Amstelre-
dam (1662). Het drukke verkeer was moge
lijk de oorzaak, 'want 't isser altijt vol van
de voorbijgaande lieden'. Bijna honderd jaar
later was het weer raak. Op 16 januari 1752
stortte de Koningssluis over de Herengracht
in. '9 menschen, waar bij een Vrouws Per
soon en 2 kinderen' verdwenen in het water,
de meesten overleefden het niet. De Neder-
landsche Jaerboeken (1752) vermeldden
een gebrek aan onderhoud en 'geduurige
dreuning der Rytuigen'. Vlak daarna, op 30
januari 1766 stortte de Papiermolensluis
over de Brouwersgracht in. Twee men
sen raakten te water, maar konden door
omstanders worden gered. Een oorzaak is
niet bekend. In de wat recentere geschie
denis is het instorten van Brug 46 over de
Keizersgracht op zondagavond 11 novem
ber 1894 beroemd, omdat deze werd vast
gelegd door de fotograaf Jacob Olie. Een
eerdere aanvaring met een boot werd in
De Tijd als mogelijke oorzaak aangewezen.
Hoewel vermoedelijk niemand om het leven
kwam, meldde De Telegraaf dat een bak
kersknecht zondagavond niet op zijn werk
was verschenen en werd vermist, maar 'op
een Zondag-avond kunnen er meer redenen
zijn, waardoor een jongmensch wat laat
op zijn werk komt'. De knecht werd later in
goede gezondheid teruggevonden. In kran
ten werd een vlammend betoog over gebrek
aan onderhoud gehouden en werden meer
dere ingestorte bruggen aangehaald.
Het probleem lijkt steeds groter te worden,
dankzij metingen is bekend dat tegenwoor
dig minstens 200 kilometer kade en maar
liefst 850 bruggen in slechte staat zijn.
Gebrek aan onderhoud en toenemend
zwaar autoverkeer hebben ervoor gezorgd
dat de toestand op steeds meer plekken
in de stad penibel wordt. Amsterdam heeft
meer grachten dan Venetië en meer brug
gen dan Parijs, zo luidt een bekend feitje.
Deze behoeven echter aandacht en onder
houd. Zijn ze de iconen van de stad, tevens
haar achilleshiel?
Wouter van Elburg is lid van
Heemschut Amsterdam
december 2020 HEEMSCHUT 45