Kantoormonster uit de jaren '70
Langzamerhand krijgen ook de brutale kantoorkolossen uit de 'lelijke jaren '70' de aandacht die ze
verdienen. In het kader van Post '65 verkennen we dit jonge erfgoed aan de hand van het Amsterdamse
kantoorverzamelgebouw Leeuwenburg, weldra een gemeentelijk monument.
David Geneste
Brutalisme
TmrvriTW
-iTTnvnvm
TmwnTWI
TTTVmiTTTl
■nxnrmiTi
nniTrnm
-mi-m-n-m
Kantoorbunker
LEEUWENBURG
De sterke groei van de dienstensector in de
jaren '60 resulteerde in een grote behoefte
aan kantoorruimte. Nieuwe, grootschalige
kantoorcomplexen werden door commerci-
ele investeerders en projectontwikkelaars
gerealiseerd voor een veelheid aan toekom
stige kopers of huurders. Opzet en inrichting
moesten daarom flexibel en multifunctio
neel zijn: met gemeenschappelijke binnen-
ruimtes, restaurants en parkeergarages.
Kantoorlandschappen waarin open kantoor
tuinen naast afgesloten kantoorkamers wer
den ontworpen.
Dit type kantoorverzamelgebouw is geïn
spireerd op Amerikaanse voorbeelden van
bureaus als Skidmore, Owings Merrill en
Marcel Breuer. Qua karakter en vormge
ving valt deze architectuur onder het zoge
naamde brutalisme - een vage aanduiding
voor grillige, betonnen, bunkerachtige (kan
toorgebouwen uit de periode 1960-1980
die overal ter wereld verrezen. In Nederland
waren het vooral de architecten Huig Maas
kant en Jaap Bakema die zich profileerden
met deze expressieve architectuurtaal.
Voor bedrijven representeerden de com
promisloze, anonieme kantoormonsters
corporate power. Het architectenbureau
Zanstra, Gmelig Meyling en De Clercq Zubli
realiseerde in de jaren '70 tal van derge
lijke projecten. Piet Zanstra (1905-2003),
de grondlegger van het bureau, vond de
schoonheid van plastische vormen en
materialen net zo belangrijk als de functie
van een kantoorgebouw. Bovendien was hij
geïnteresseerd in 'schaaldiscrepanties', de
relatie tussen gebouw en omgeving. Deze
uitgangspunten zien we terug in zijn ont
werp voor de Hofpoorttoren (1976) in Rot
terdam, in het kantoorcomplex Molenwerf 1
in Amsterdam-Sloterdijk en in kantoorverza
melgebouw Leeuwenburg.
In tegenstelling tot andere grote kantoor
panden in de Amsterdamse binnenstad
werd Leeuwenburg op De Omval gereali
seerd, een voormalig industrieterrein tus-
Opstandtekening van Leeuwenburg vanuit het noorden.
32 UT december 2020
