De marechausseekazernes in Drenthe dienden niet alleen voor grensbewaking of het oppakken van bedelaars.
Frans Schouten vergelijkt ze met middeleeuwse dwangburchten, die dienden om opstanden te onderdrukken:
'Het verhaal van de kazernes is tamelijk onbekend en doet denken aan de onderdrukking die ook nu nog
overal ter wereld voelbaar is.'
Eric le Gras
Dwangburchten in Drenthe
Ooit telde Drenthe achttien marechaus
seekazernes, zegt Frans Schouten, voorzit
ter van Heemschut Drenthe. Sommige zijn
afgebroken en andere kregen een nieuwe
functie, zoals woonhuis: 'Bijvoorbeeld de
kazerne in Bareveld op de grens van Drenthe
en Groningen. Niet meer dan drie huizen plus
een schuur, maar een interessant gebouw
dat aan het verpauperen is. Dat zie je onder
andere aan de haveloze boeiborden.'
Ook de kazerne van Klazienaveen werd
een particuliere woning. In het dorp aan
de Duitse grens gaat het verhaal dat de
kazerne te groot was om alleen te dienen
voor grensbewaking of het oppakken van
bedelaars en deserteurs. Het ging ook om
het onderdrukken van opstanden onder de
vaak straatarme veenarbeiders. Dat bleek
in 1921, toen de prijs van turf inzakte en
de verveners de schade afwentelden op
de veenarbeiders. De lonen daalden dra
matisch en grote groepen veenarbeiders
trokken naar Klazienaveen, waar ze brood
eisten bij de plaatselijke bakker. De mare
chaussee greep in en schoot in de lucht.
Sommige stakers werden opgepakt en
belandden in het cellenblok van de kazerne.
In andere delen van Drenthe speelden zich
vergelijkbare taferelen af.
Het doet Schouten denken aan de mid
deleeuwse dwangburchten, de versterkte
bouwwerken die dienden om volksopstan
den te onderdrukken. Kasteel Radboud in
Medemblik is er een bekend voorbeeld van.
Schouten denkt verder aan Vredenburg in
Utrecht: 'Een burcht om de vrede te bewa
ren, maar vooral vrede in het belang van de
machthebbers. Je kunt ook denken aan de
Franse Gendarmerie of de Guardia Civil in
Spanje. Dat zijn, net als de Nederlandse
marechaussee, militaire politieorganisaties.'
Die geschiedenis en de verhalen die er
over de kazernes te vertellen zijn, maakt
De marechausseekazerne aan de
Semsstraat van Bareveld.
de gebouwen belangrijk: 'Niet alleen voor
Drenthe. Ze kunnen ons allemaal te denken
geven. Sommige kazernes zijn al aangewezen
als monument. Bij andere kun je op z'n minst
een bord plaatsen dat vertelt wat er zich
heeft afgespeeld. Wat mij betreft gaat Heem
schut Drenthe zich daarvoor sterk maken.'
De Drentse marechausseekazernes
staan of stonden in Assen, Bare
veld, Borger, Coevorden, Dwinge-
loo, Emmen, Emmer-Compascuum,
Havelte, Hijkersmilde, Klazienaveen,
Meppel, Nieuw-Amsterdam, Ros
winkel, Schoonebeek, Valthermond,
Westerbork, Zuidlaren en Zweeloo.
Schuur annex stal van de marechaussee-
kazerne van Bareveld.
28 UT december 2020
