Special
Gronings experiment
ert, maar ook de historische dorpskernen
van bijvoorbeeld Dorkwerd, Thesinge en
Woltersum. Voor deze objecten gelden meer
restricties en wordt op een andere manier
geadviseerd ter voorkoming dat bijzondere
panden zomaar kunnen worden gesloopt
en vervangen. De gemeente is begin juni
2020 gestart met inzage en inspraak voor
de bewoners. Daarna beslist de gemeente
raad over het bestemmingsplan. Het is het
volgen waard. Al zie je in de Groningse nor
mering toch ook weer een afspiegeling van
de normstelling van de officiële Monumen
tenwet en blijft ook hier overeind dat het te
beschermen erfgoed wel degelijk karakte
ristiek en beeldbepalend moet zijn.
Valt dierbare alledaagsheid überhaupt te
beschermen? Zou die kunnen vallen onder
de bescherming via ensemble-werking,
zoals in de Monumentenwet geïntrodu
ceerd? Zijn er aanvullende criteria gewenst?
Het is een zoektocht waard. En alertheid
van een ieder.
Het Van Brakelplein in Groningen.
In bovenomschreven gevallen speelt het
ontbreken van een monumentenstatus of
het ontbreken van een stads- of dorpsge
zicht parten. Maar veel alledaagsheid zal
nooit een monumentenstatus kunnen krij
gen, omdat het nooit aan de criteria zal
kunnen voldoen.
Nieuwbouw aan De Beaufortlaan te Soest.
De Groenekanselaan en Veldlaan te
Groenekan.
verdwijnen. Vaak zijn het incidenten, maar
zo terloops gaat er, opgeteld, veel verlo
ren. Een voorbeeld van zo'n terloopse sloop
is ook te vinden in Groenekan. Door de
bosschages schemert de oorspronkelijke
bebouwing nog, maar op een bouwbord
kondigt zich het einde aan. Hier verrijst
Uilenstein. Bij Soest verdween een karak
teristiek arbeiderswoninkje. In Amersfoort
een niet heel fraai, maar wel geliefd woon
huis aan de Utrechtseweg. In Bussum een
gaaf woonhuis uit 1906.
In dit verband is een experiment van de
gemeente Groningen interessant. Dat er
een zekere incongruentie is en de monu
mentenbescherming - ondanks goede inten
ties en doorwrochte praktijk - ook tekort
schiet, wordt al langer erkend. Een enkele
gemeente probeert dan ook om de drei
gende sloopzucht te keren met aanvullende
regulering. In Groningen staan veel waarde
volle oude panden zonder status van monu
ment of beschermd stadsgezicht. Onder lei
ding van wethouder Roeland van der Schaaf
worden alle panden en wijken van histori
sche waarde, die niet worden beschermd
als rijksmonument of beschermd stadsge
zicht, geteld. De inventarisatie leidde tot
5.700 objecten met een karakteristieke of
beeldbepalende waarde. Gebouwen met
een kenmerkende architectuur, zoals in de
Schildersbuurt, Zeeheldenbuurt en De Wij-
26 december 2020
