Sloopdreiging en herbestemming
De LTS in Schoonhoven is een van de weinige nog complete complexen in Zuid-Holland.
1952 en een in Echt uit 1953. Een ver
gelijkbaar exemplaar in Zevenaar uit 1952
verloor de onderwijsfunctie; de toekomst is
onzeker. Het zou mooi zijn als dit gebouw
als cultuur-historisch bouwwerk uit deze tijd
te behouden is.
In deze periode zijn ook vier technische
scholen gebouwd met een tweelaags prak
tijkvleugel. Hiervan resteren alleen de scho
len in Someren uit 1953 en Den Bosch uit
1954. Hun voortbestaan is echter onzeker.
Bijzonder is dat het complex in Den Bosch
werd ontworpen door de architecten Ber
nard Bijvoet en G.M. Holt.
TWEE BOUWLAGEN 1954-1964
De praktijkvleugels van deze complexen
hadden sheddaken, zadeldaken, maar ook
gewone vierkante lichtkappen. Er is eigen
lijk geen duidelijke lijn meer zichtbaar. Lan
delijk werden er 21 gebouwd, zonder een
duidelijke regionale concentratie. Tien heb
ben nog een herkenbare praktijkvleugel.
Enkele voorbeelden zijn: Kollum (1957),
Oud Beijerland (1954) en Emmen (1960).
De Chr. LTS in Leeuwarden en Panningen
zijn later met een verdieping verhoogd.
DRIE BOUWLAGEN MET KAP 1955-1957
Van dit type werden er ongeveer veertien
gebouwd met veelal eenlaags praktijkvleu
gels. Ze vormen een overgangsmodel naar
scholen met alleen platte daken. Slechts
vier zijn nog herkenbaar als technische
school. De meeste zijn gebouwd in noord
oost Nederland. Het betreft onder andere
de Chr. LTS aan de Heinsiuslaan in Gronin
gen, een gemeentelijk monument uit 1956
en de gedeeltelijk gesloopte, maar nog wel
herkenbare, LTS uit 1957 aan de Goffert-
weg in Nijmegen. De LTS in Doetinchem uit
1955 en Roosendaal uit 1949 zijn voorzien
van tweelaags praktijkvleugels.
DRIE BOUWLAGEN 1958-1968
Het meest kwamen technische scholen
met drie bouwlagen voor, voornamelijk in
Gelderland, Noord- en Zuid-Holland en Bra
bant. Voor zover bekend 37 stuks, waarvan
er zeventien nog als geheel te herkennen
zijn. Ook hier is sprake van verschillende
type daken. De scholen in Hoorn en Den
Haag zijn beschermd als monument. De
overige niet, ze zijn feitelijk vogelvrij en een
voortbestaan - laat staan ongeschonden -
is onzeker. Het complex van de technische
school in Schoonhoven verdient als een van
de meest gave en herkenbare voorbeel
den absoluut de monumentenstatus. Het
schoolcomplex in Harreveld wordt ook met
sloop bedreigd. Dit complex met stalen ven
sters is nog behoorlijk gaaf en herkenbaar.
VIER BOUWLAGEN
Er is in Nederland slecht één school gebouwd
met vier bouwlagen en kap. Het betreft de
4e Technische School uit 1953 aan de Huis
manstraat in Rotterdam. Helaas moest de
eenlaags praktijkvleugel met schaaldaken
plaats maken voor woningen.
Na 1955 zijn 24 technische scholen met
vier bouwlagen gebouwd, de meeste in
Noord- en Zuid-Holland, Brabant en Lim
burg. Zes zijn er nog herkenbaar als techni
sche school, waarvan drie nog redelijk gaaf.
De overige twaalf zijn gesloopt.
Voorbeelden van relatief gave en represen
tatieve gebouwtypen met een lage prak
tijkvleugel zijn de LTS aan de Piuslaan in
Eindhoven uit 1953, Steenwijk uit 1963 en
Meppel uit 1966. Deze complexen zijn dan
ook beschermd of gedeeltelijk beschermd
als monument. De school in Tiel uit 1965
wordt echter met sloop bedreigd.
VIJF BOUWLAGEN 1964-1968
De helft van de ambachtsscholen uit de
periode 1945-1958 is al gesloopt, in de
meeste gevallen om plaats te maken voor
woningbouw. Het waren er zes, waarvan
er twee resteren. Dat zijn de Chr. Techni
sche school Patrimonium in Amsterdam,
een rijksmonument, en de LTS aan de
Hoefsmidlaan in Hoogvliet, herbestemt tot
bedrijfsverzamelcomplex.
Het is dus zaak, dat men met de zestien
overgebleven complexen zorgvuldig omgaat.
De meeste hebben gelukkig nog een onder
wijsfunctie, maar die verdwijnt steeds meer
door nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs,
fusies en het afnemend aantal VMBO leerlin
gen. Voor meerdere technische scholen geldt
een acute sloopdreiging. Toch is gepaste en
zinvolle herbestemming wel degelijk mogelijk.
Sommige scholen kregen een woonbestem
ming zoals in Groningen, Roosendaal en Hui
zen. Andere herbergen nu culturele functies
zoals die in Leeuwarden, 1959, Amsterdam,
1966 en Zaltbommel uit 1968.
De conclusie van de inventarisatie en het
onderzoek is, dat van de 185 gebouwde
lagere technische scholen er maar 55 als
zodanig herkenbaar zijn. Slechts tien heb
ben een beschermde status. Dat is zorg
wekkend, want deze schoolbouw met zijn
bijzondere en typische kenmerken maakt
dat ze cultuurhistorisch waardevol zijn.
Heemschut pleit dan ook voor beleid opdat
een aantal van deze complexen in het
straatbeeld behouden blijft.
Maarten de Graad is bouwhistoricus en
architectuurfotograaf
10 december 2020
