Eén pijler voldoet niet...
Openbare verkoping
Jan Arends (1738-1805):
Gezicht op de tuin aan de
achterzijde van het Huis
Sint Jan te Heere te Domburg.
Heemschut Zeeland en de Stichting Land
schapsbeheer Zeeland (SLZ) gaan hem hel
pen. Want zo'n enorme paal verplaats je niet
zomaar even en bovendien hoe regel je een
nieuwe plek die de verdwenen buitenplaats
recht doet? Dus in overleg treden met de
gemeente Veere en op zoek gaan naar die
historische plek waar ooit de entree tot de
buitenplaats was.
Dat laatste viel nog niet mee, want alle
oude afbeeldingen - onder andere de schit
terende aquarellen van Jan Arends - laten
veel van de oude grandeur zien, maar niet
de toegangspartij. Oude topografie van Hat-
tinga uit de 18de eeuw tot de Bonnebladen
van de topografische kaart begin 20ste eeuw
geven twee entree-mogelijkheden te zien.
En ook georeferentie was nodig op het hui
dige kaartbeeld, want de doorgaande weg
is na 1945 een beetje veranderd. Geluk
kig laat ook het Hoogtebestand Nederland
nog duidelijke verborgen contouren van het
landgoed zien in de huidige topgrafie.
Een plek werd bepaald die zowel de histori
sche locatie benadert als passend is, zicht
baar aan de doorgaande weg en met een
heldere landschappelijke referentie door de
oprit van een boerderij in het perspectief.
Een entree tot een voorname buitenplaats
hoort meer te zijn dan een verweesd geraakte
helft van een tweeling. Bouwmeester Van
Baurscheidt mag zich - als voorvechter die hij
was van de symmetrie volgens de klassieke
regels en harmonische verhoudingen - niet in
zijn graf omdraaien. Heemschut Zeeland en
de SLZ hebben zich tot doel gesteld de pij
ler van Jaap Minderhoud goed te bezorgen,
terug naar huis was de eerste stap. De vol
gende was te gaan voor een complete toe
gangspartij met een tweede entreepaal, die
geen vragen maar juist herkenning oproept
voor wie door Sint Jan komt.
Wellicht is die tweede pijler nog dieper
in de klei gezakt. Daar heeft de archeo
logie tegenwoordig moderne opsporings
technieken voor. En zo niet, dan is die bij
te maken. Dat betekent een aparte pro
jectbegroting en een lobby voor financie
ring. En uiteraard bestuurlijke steun van
de gemeente Veere om deze markering
van vergeten buurtschappen een nieuwe
impuls te geven.
De grandeur van de 18de eeuw komt niet
terug, maar de herinnering daaraan wel.
Bijna alle onderdelen van de buitenplaats
zijn eind 19de eeuw openbaar verkocht.
Uitgezonderd daarvan waren vijf tuinbeel
den. Ze zijn ver van hun Zeeuwse roots in
Zwolle beland via Jacoba Schorer die voor
1/28 in de erfenis deelde. Daar zijn ze tot
op de dag van vandaag te bezichtigen op
landgoed Schellerberg. Het zijn mooie, klas
siek geïnspireerde beelden, maar ook een
'neger' en een 'negerin'. Het testament van
de laatste eigenaar, jonker Versluys, wilde
overigens dat de opbrengst van de buiten
plaats voor het grootste deel gebruikt zou
worden om een van de eerste, rond 1830,
afgescheiden Gereformeerde Gemeenten in
Nederland te huisvesten in het nabijgelegen
Aagtekerke.
Heemschut Zeeland en SLZ willen het
verhaal van Sint Jan ten Heere blijvend
vertellen.
8 HEEMSCHUT september 2020
