Stikstofproblemen voorzien
Bodem en water
verwacht hij weinig: 'Eerlijk gezegd weet ik
niet eens welke minister of staatssecreta
ris ruimtelijke ordening in zijn of haar por
tefeuille heeft. Er dreigt wildgroei en niet
alleen bij de zonnepanelen. Dat maakt het
werk van Heemschut nog noodzakelijker
dan het al was.'
Hanskamp waarschuwde ook al voor wild
groei in Bewogen Ruimte, de voorgan
ger van Gewogen Ruimte. In dat eerdere
boek behandelt hij de veranderingen in
de Drentse ruimtelijke ordening tussen de
Tweede Wereldoorlog en 1970: 'De provin
cie had de regie toen nog stevig in handen
en zorgde dat nieuwe ontwikkelingen vooral
plaatsvonden in de steden. Dorpen en plat
teland bleven kleinschalig. Dat in tegenstel
ling tot Brabant, waar ieder dorp een nieuw
bouwwijk en een bedrijventerrein kreeg
en ook de landbouw ruim baan kreeg. De
gevolgen zie je als je daar gaat fietsen. Je
komt nauwelijks tussen de bebouwing uit.'
Veel van wat nu om ons heen gebeurt, was
te voorzien, schrijft Hanskamp. Hij noemt
berekeningen uit 1986 van de normering
van de mestbelasting door de landbouw,
berekeningen die hij deels zelf maakte: 'Het
zuidwesten van Drenthe zat al zo vol met
vee, dat de limiet bereikt was. De huidige
problemen met stiksof kon je zien aanko
men.'
Bij de Drentse Aa ging het wel goed. Het
stroomdal van de beek is nu een voor
beeld van behoud van cultuurlandschap en
natuur, maar Hanskamp noemt dat vooral
een kwestie van toeval: 'Uit archiefstuk
ken blijkt, dat een belangrijk deel van het
stroomdal niet onder een waterschap viel.
Een unieke situatie, die vooral veroorzaakt
werd door een geldkwestie waarover de pro
vincies Groningen en Drenthe het niet eens
waren. Het gevolg was dat de ontwikkeling
van het gebied stil stond, iets waarmee we
nu blij mogen zijn.'
Om Drentse beekdalen beter te bescher
men, pleit Hanskamp voor een uitruil tus
sen melkveehouders en akkerbouwers: 'De
akkerbouw met de bijbehorende vervuiling
door landbouwgif en meststoffen, kun je het
best onderbrengen op de middelhoge zand
gronden. In de kwetsbare lage en venige
beekdalen zijn melkveehouders beter op
hun plaats. Als je daarvoor bedrijven moet
verplaatsen, dan vind ik dat de moeite
waard.'
Dat laatste pleidooi van Hanskamp past
in zijn visie op Drenthe. Daarvoor grijpt hij
voortdurend terug op de bodemstructuur en
de waterhuishouding: 'Als je wilt begrijpen
hoe en waarom Drenthe is geworden wat
het is, dan ligt daar de sleutel. Bodem en
water kunnen volgens mij ook de basis zijn
van het beschermingswerk van Heemschut
in Drenthe.'
Zo staat het boek vol met verrassende fei
ten en meningen. Hanskamp noemt plan
nen voor woonwijken, wegen of militaire
oefenterreinen die niet doorgingen: 'Terwijl
de grond soms al was aangekocht of de weg
al was ingemeten.' Ook komt hij met een
serie toppers en tobbers van de Drentse
planologie, waarbij opvallend genoeg de
autosnelwegen A28 en A37 tot de toppers
behoren.
En hij heeft goede raad: 'Behoud de open
ruimte van het Drentse platteland, zoals die
Het boek Gewogen Ruimte kwam
tot stand met financiële steun van
Heemschut Drenthe en is te bestel
len via www.inboekvorm.nl. De prijs
is 35,-. Bernhard Hanskamp zal
bovendien een serie presentaties
over heden en verleden van de plano
logie in Drenthe geven. Hij zal daarbij
ook Heemschut Drenthe aandoen.
Daarnaast komen er een reizende
tentoonstelling en een film.
bijvoorbeeld op het Eexterveld nog te zien
is. De dorpen moet je beschermen tegen
hoogbouw. Hoger bouwen dan een flinke
boom is daar uit den boze. Drenthe is nog
steeds een prachtige provincie. Laten we
dat zo houden.'
Bernhard Hanskamp
Vorm geven aan de
provincie Drenthe
1970 - 2020 - 2050
september 2020 HEEMSCHUT 37
