Gastcolumn
fi'iuJuuMr
Kathleen Ferrier is voorzitter van
de Nederlandse Unesco Commissie
Het blauw-witte
monumentenschildj e
Lopend vanaf station Den Haag Centraal naar het kantoor van de Unesco Com
missie sta ik stil voor Noordeinde 66. Het statige pand uit de 18de eeuw trekt mijn
aandacht. Een blauw-wit monumentenschildje prijkt op de gevel. Voordat ik voorzit
ter van de Nederlandse Unesco Commissie werd, was ik bekend met dat schildje,
maar niet met de betekenis. Wat precies de historische waarde is van Noordeinde
66 weet ik niet. Wel weet ik inmiddels dat het in tijden van gewapend conflict ont
zien dient te worden.
'Hoeveel oorlogen en oproer heeft dit gebouw al meegemaakt?', vraag ik mij af. De
inval van Napoleon, de Tweede Wereldoorlog, recent de boze boeren op tractoren
die door de straten trokken. Paleis Noordeinde ernaast heeft geen schildje, zie ik.
Het staat wel in het register van beschermde monumenten en collecties die vallen
onder de werking van het Haags Verdrag van 1954. Dit was het eerste Unesco-
verdrag dat tot stand kwam toen de grootschalige verwoesting van erfgoed tijdens
de Tweede Wereldoorlog nog vers in het geheugen lag. 75 jaar later is het verdrag
nog steeds relevant, want ook al hebben we in Nederland de afgelopen decennia
gelukkig geen bommenregen meer gehad, dreigingen zijn er wel degelijk. Cyberaan-
vallen en terroristische aanslagen zijn reëel, net als demonstraties die uitmonden
in geweld. Des te belangrijker zijn beschermingsmaatregelen, zoals brandpreven
tiemaatregelen, calamiteiten- en evacuatieplannen. Als de pleuris uitbreekt, weten
we dan eigenlijk wel wat we moeten doen? Belangrijker nog: weten de betrokken
veiligheidsdiensten dat dit erfgoed beschermd is? Een schildje is misschien niet
heel hightech, maar wel heel herkenbaar.
Het blauw-witte schildje is voor erfgoed wat het rode kruis is voor mensen. Daar
blijf je in het geval van oorlog af. Bij natuurrampen of andere crises is het schildje
een waardevol hulpmiddel om keuzes te maken. Je kunt niet alles redden, maar
een dergelijke markering biedt wel een leidraad in tijden van chaos. Dan moet het
systeem van de schildjes natuurlijk wel op orde zijn en de informatie kloppen.
Inmiddels zien we gemeenten met eigen ontworpen blauwe-witte schildjes en web
shops die het emaillen plaatje voor een paar tientjes aanbieden. Het schildje is
losgezongen van de betekenis. Het register zelf is gedateerd en onvolledig en krijgt
al jaren geen aandacht meer bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. In de verte
zie ik het torentje van het Vredespaleis, baken van het internationaal recht, geboor
teplek van het verdrag, icoon van Den Haag. Het staat niet in het register. Onbegrij
pelijk. Vonden we het in de jaren '60 en '70 nog niet zo bijzonder, of misschien niet
oud genoeg? Wie zal het zeggen.
Ik moet denken aan de opera Orfeo ed Euridice gezongen door Kathleen Ferrier, naar
wie ik ben vernoemd, 'What is life to be without you?.' Zo gaat het ook met erfgoed.
rm fn fn wtt 'fn
ÏWfK
De Nederlandse Unesco Commissie presenteerde
22 juni 2020 het advies Een wapen in vredestijd.
Daarin concludeert ze dat de veiligheid van erfgoed
in crisissituaties onvoldoende aandacht krijgt en het
systeem van blauw-witte schildjes niet op orde is.
Meer informatie op www.unesco.nl
september 2020 HEEMSCHUT 27
