iif
lil AAN
Uë DE
?l- WAND
icivttv;
KUPERU5
at ucotipun
I
Revival
Lokale activiteiten
I
MVoiwl
L I
Leiden, meervoudige drankreclame Hogewoerd.
steentje bij aan deze 'strijd' door standaard
normen (DIN) in te voeren voor affiches en
reclameborden, die na de oorlog niet meer
zijn losgelaten.
Daarnaast was er tussen beide wereldoor
logen geduchte concurrentie gekomen van
andere vormen van buitenreclame zoals
geëmailleerde reclameborden, lichtrecla
mes en vooral de qua kosten en onder
houd veel goedkopere affiches. Geschil
derde muurreclames zijn blootgesteld aan
weer en wind en moesten dan ook regel
matig worden bij- of zelfs overgeschilderd.
Ook de huurkosten van de muurvlakken en
gemeentelijke reclamebelasting hebben
ertoe bijgedragen dat de bloeitijd van de
geschilderde muurreclames na de Tweede
Wereldoorlog definitief voorbij was. Er kwa
men nauwelijks meer nieuwe bij, bestaande
reclames werden verwijderd of werden een
voudig aan hun lot overgelaten, om uitein
delijk vanzelf te verdwijnen.
Definitief, zo leek het, maar vanuit Engeland
waaide in de jaren '70 een golf van nos
talgische interesse naar reclame uit groot
moeders tijd over naar ons land. Eerst werd
het emaillen reclamebord 'herontdekt'. Ver
zamelaars speurden stad en land af naar
de laatste exemplaren, die een vergeten
bestaan leidden op de gevels van gesloten
winkels. Uiteindelijk werden deze zo gewild,
dat ze in musea belandden en grof geld
opbrachten tijdens gespecialiseerde veilin
gen van reclameartikelen. In het voetspoor
van geëmailleerde borden werden ook
de laatste, veelal vervaagde geschilderde
muurreclames aan de vergetelheid ont
rukt. Naast cultuurhistorische verenigingen,
kunstenaars en grafisch ontwerpers ston
den vanaf de jaren '80 ook opvallend veel
gemeenten op de bres voor behoud van de
laatste historische exemplaren. Als een van
de eerste gemeenten begon Utrecht met de
resterende muurreclames op te sporen en
te restaureren in het kader van het gemeen
telijke beleid voor herstel van de binnen
stad. Kort daarna volgden inventarisaties
in Den Haag en Leiden, maar baanbreker
was toch de gemeente Kampen. Onder de
pakkende slogan 'De laatste fresco's van
de middenstand' wist het Comité Muurre
clames Kampen deze reclames landelijk op
de kaart te zetten als toeristische attractie.
In 1999 verenigden de eerste strijders voor
behoud zich in de Stichting Tekens aan de
Wand die als landelijk platform jaarlijkse
bijeenkomsten op locatie organiseerde,
kennisuitwisseling bevorderde en het debat
over restauratie-ethiek aanvoerde. In 2012
werd alle verworven kennis vastgelegd in
het boek: Tekens aan de Wand. Geschil
derde muurreclames in Nederland. Eind
2019 constateerde de stichting dat haar
werk gedaan is en dat verder behoud op
lokaal niveau in goede handen is. De stich
ting is inmiddels opgeheven maar heeft wel
een gloednieuwe website als erfenis achter
gelaten: www.historischegevelreclame.nl
Er zijn inmiddels tientallen lokale organisa
ties die zich inzetten voor behoud en her
stel. Zo heeft de Stichting Haags Industrieel
Erfgoed (SHIE) met steun van de plaatse
lijke overheid een meerjarig restauratiepro
ject afgesloten onder de titel 'Muurvlakte te
huur...'. In Amsterdam heeft de Werkgroep
Behoud Muurreclames Amsterdam dank
zij medewerking van deelgemeenten veel
objecten hersteld. In Valkenburg worden
ook geheel verdwenen muurschilderingen
teruggebracht. Tal van deze projecten zijn
bovendien bekroond met wandelgidsen
langs muurreclames om de belangstelling
van een breed publiek te stimuleren. Zoals
door de gemeente Utrecht, waar herstel
nog steeds voortgaat. Saillant detail bij dit
alles is dat diverse plaatselijke behoudsac-
ties steun krijgen van Heemschut, ooit dé
bestrijder van de ontsierende reclame...
Peter Nijhof was voorzitter van de Stichting
Tekens aan de Wand. Dit artikel kwam tot
stand met medewerking van Koos Havelaar,
oud-bestuurslid van de stichting. De foto's
zijn afkomstig uit genoemde publicatie en
de collecties van Nijhof en Havelaar. De
publicatie Tekens aan de Wand is uitver
kocht maar nog verkrijgbaar via www.shie.nl
ai ut
"O u c
2-5 5
tri z
Hl 5 r
0|
Omslag van de publicatie Tekens aan de wand.
8 juni 2020
