Geschilderde muurreclame
Ondergang
Ir. Kuysten van de Gelderse Schoonheidcommissie op zoek naar ontsierende reclames.
en lichtbakreclame wisten zich in eigen
tijdse vormen te handhaven, maar de grote
overwinnaar werd het reclameaffiche of het
nog grotere billboard.
Geschilderde afbeeldingen op gevels en
muren worden aangeduid als geschilderde
muurreclame. Deze vorm van buitenreclame
beleefde haar hoogtepunt in de eerste helft
van de vorige eeuw.
De oudste en meest voorkomende geschil
derde muurreclames zijn simpele opschrif
ten met letters, doorgaans op gevels en win
kels van lokale middenstanders of bedrijven.
Een klein deel werd gevormd door uitingen
met sprekende, kleurrijke afbeeldingen van
de aangeprezen producten. Letterreclames,
te vinden in steden en op het platteland
langs verkeerswegen, maken vaak reclame
voor een lokaal bedrijf of product. De veel
duurdere reclames met fraaie gekleurde
afbeeldingen werden vooral gebruikt door
producenten van duurdere merkartikelen,
die landelijk op de markt werden gebracht.
De fabrikanten van deze merkartikelen
beschikten over de grootste reclamebud
getten om zich de beste locaties te kunnen
veroorloven. Grote geschilderde muurrecla-
mes met afbeeldingen werden vanaf eind
19de eeuw vooral aangebracht op plekken
in steden waar veel mensen vertoefden
of passeerden. Favoriete locaties waren
pleinen, hoekpanden, doorgaande wegen,
waterwegen en de omgeving van spoorweg
en tramstations. Lang niet alle bebouwing
leende zich hiervoor, omdat er voldoende
blind gevelvlak moest zijn voor deze vaak
grotere schilderingen.
Vanaf de late jaren dertig van de vorige
eeuw raakte de geschilderde muurreclame
op haar retour. Daarvoor waren vele oorza
ken. De steeds strenger wordende recla
meverordeningen richtten zich vooral op de
meest in het oog springende, grote recla
mes met kleurrijke voorstellingen. Vanaf
haar oprichting in 1911 voerde de Bond
Heemschut de landelijke strijd aan tegen
alle vormen van 'ontsierende reclame'.
Wie vooroorlogse jaarverslagen en het tijd
schrift doorbladert komt hierover regelmatig
artikelen tegen (digitaal raadpleegbaar via
www.heemschut.nl). Heemschut werkte
daarbij samen met plaatselijke en provin
ciale schoonheidscommissies, zoals met
het Gelders Genootschap, opgericht in
Deze bijzondere muurreclame bevindt zich
in Den Haag.
1919. Vooral de secretaris van de Gelderse
Schoonheidscommissie, ir. Kuysten, voerde
hiertegen een jarenlange en persoonlijke
kruistocht. Per Chevrolet doorkruiste hij de
provincie jaar in, jaar uit om ter plekke te
beoordelen of reclame-uitingen toelaatbaar
waren....
Zelfs in de oorlogsjaren 1940-1945 ging
de strijd tegen de buitenreclame door
alsof er geen belangrijker zaken gaande
waren, getuige een publicatie uit 1942:
'In de eerstkomenden tijd zal het gezond
maken en verfraaien van stad en land zich
dus hoofdzakelijk dienen te beperken tot
het verwijderen en weren van ontsierende
reclame'. Ook de Duitse bezetter droeg een
Kampen, gerestaureerde muurschildering.
juni 2020 HEEMSCHUT 7
