Stand van zaken
Verouderde praktijkrichtlijn
derijen met een eeuwenoude oorsprong? In
het aardbevingsgebied heeft ongeveer 2%
van de panden een monumentale status.
5-10% is geïnventariseerd als 'karakteristiek'
en min of meer 'beschermd' tegen sloop,
maar onbeschermd tegen ingrijpende ver
sterkingsmaatregelen. Zeker 30% van alle
panden draagt bij aan de kenmerkende Gro
ningse identiteit en karakteristiek, los van
status. De veiligheid van bewoners staat ech
ter centraal. Men wil hier voortvarend mee
aan de slag. Dat lijkt goed nieuws. Toch vormt
juist die voortvarendheid een bedreiging voor
karakteristieke dorpen en boerderijen.
sloop en vervangende nieuwbouw; een pri
mair financieel-economische afweging. Dit is
voor bewoners ook aantrekkelijk: het biedt
aantrekkelijke perspectieven van 'nul-op-de-
meter', op meer comfort, levensloopbesten
digheid, een woon-technisch hogere kwali
teit en een optimale staat van onderhoud, en
uiteindelijk ook een betere verkoopbaarheid.
De eerdergenoemde eerste tranche is een
onomkeerbaar feit; de besluitvorming hier
over is rond. Delen van karakteristieke dor
pen en ontzielde boerderijen in het buiten
hoeken aandacht voor te vragen. Eigenaren
en bewoners van karakteristieke woningen
moeten verleid worden om andere keuzes
te maken, omdat er goede alternatieven zijn
en hulp bij woningverbetering is gewenst.
Pilot
Interessant en positief nieuws in dit verband
is een initiatief van de Vereniging Gronin
ger Monument Eigenaren (VGME). Vanuit
de wens om in het versplinterde veld van
instanties de regie weer meer terug te krij
gen, is het plan gelanceerd om eigenaren
van monumenten uit verschillende door de
Versterking vindt plaats op basis van een
'verouderde' praktijkrichtlijn uit 2015, die
uitgaat van verdergaande aardgaswinning
en worst case-inzichten over dreiging en risi
co's. Op die 'oude' basis zijn voor 3 a 4.500
woningen 'versterkingsadviezen' opgesteld.
Het grootste deel komt nu in uitvoering.
Omdat de marktwaarde van woningen in het
noorden extreem laag ligt, vallen de kosten
van versterking in vergelijking daarmee rela
tief hoog uit. In veel gevallen wordt verster
king van bestaande bebouwing om die reden
niet opportuun geacht en kiest men voor
gebied wacht een treurig einde. Waar winst
te behalen is, zijn de tweede en eventu
ele volgende tranches van totaal 26.000
woningen met een (licht) verhoogd risico.
Er is inmiddels veel meer bekend over de
door gaswinning geïndiceerde aardbevin
gen en hoe traditioneel gemetselde gebou
wen daarop reageren. Vaak is een minder
ingrijpende aanpak mogelijk. Om verder
verlies van het karakteristieke Groningse
erfgoed tot een minimum te beperken en
het automatisme van sloop en nieuwbouw
om te buigen, is het van groot belang om
hier met spoed en vanuit zoveel mogelijk
aardbevingen getroffen gemeenten, te kop
pelen aan een restauratiearchitect. Doel is
om herstelplannen voor het getroffen monu
mentale erfgoed te maken, waarbij vanuit
integraliteit wordt gewerkt. Naast veiligheids
aspecten, worden ook energie en verduurza
ming in de plannen meegenomen. Op deze
manier wordt ervaring opgedaan en kunnen
lessen geleerd worden. Bij een succesvolle
afloop is een uitbreiding van het aantal pro
jecten mogelijk. Het initiatief wordt financieel
ondersteund door het ministerie van OCW en
de provincie Groningen. Het is een waardevol
en zeer zeker hoopvol begin.
juni 2020 HEEMSCHUT 43
