Groen waas vreet
kwetsbaar erfgoed aan
Stikstofproblematiek
Eric le G ras
Voorzichtig reinigen!
Nog steeds te veel
Ontginningsboerderijen
'Je ziet het steeds vaker: een groen waas op stenen, daken en metselwerk van gebou
wen, veroozaakt door een overmaat aan stikstof in de atmosfeer. Het vormt een
bedreiging voor oude, karakteristieke panden. Dat kan leiden tot sloop', zegt archi
tect en lid van Heemschut Drenthe. Gerard de Vries: 'Zonder onderhoud stort zo'n
gebouw uiteindelijk in.'
Hoewel de groene aanslag een aan
tasting kan betekenen, kan schoon
maken ook een bedreiging zijn.
Pas op bijvoorbeeld bij het stralen
van gevels! Door een te grove of
verkeerde manier van stralen en
schoonmaken wordt de steen ook
poreus. Schakel dus vooral deskun
dige specialisten in.
De Vries wijst in de Oranjestraat in Assen
op een groen waas onderaan de muren
van een rij onderofficierswoningen: 'Heem
schut heeft zich met succes verzet tegen
de sloop van deze woningen. De eigenaar,
een woningbouwvereniging, wilde geen geld
meer in onderhoud steken en koos voor
nieuwbouw. Een van de redenen om te slo
pen, was aantasting door stikstofverbindin
gen zoals stikstofdioxide of ammoniak.'
Die stoffen bevatten grote hoeveelheden
voedingsstoffen voor planten en dat zorgt
al tientallen jaren voor problemen; het staat
bekend als 'zure regen'. Op gebouwen ont
staat zo het groene waas dat in de Asser
Oranjestraat opvalt. De Vries: 'Die waas
bestaat uit planten, vooral mossen, die
goed gedijen op de overvloed aan voedsel.
Hun wortelstelsel tast stenen, daken en
metselwerk aan, zeker bij zachtere steen-
soorten. Langs de wortels kan bovendien
zuur regenwater binnendringen. Een dubbel
effect dus.'
De overheid heeft de stikstofproblematiek
al aangepakt en doet dat nog steeds. De
Vries: 'We rijden bijvoorbeeld langzamer op
snelwegen. Maar de toename van de bevol
king en de bijbehorende economische acti
viteit doet dat grotendeels weer teniet. Wat
eerst veel te veel stikstof was, is nu gewoon
te veel stikstof. Daarmee is het nog steeds
een probleem.'
Volgens De Vries staan eigenaren van
gebouwen niet machteloos: 'Zorg voor goed
onderhoud. Eigenlijk net zoals tandenpoet
sen het behoud van je gebit is. Regelmatig
schoonmaken en gaten en scheuren afdich
ten, houdt het beheersbaar.'
Maar onderhoud kost geld en wordt daarom
vaak uitgesteld. De Vries: 'Gelukkig niet bij
monumentale panden. Daar is het onder
houd doorgaans goed geregeld. Bij niet
beschermde, maar karakteristieke gebou
wen ligt dat anders. Kijk maar naar ontgin
ningsboerderijen hier in Drenthe. Daar zie je
overal dat groene waas op de rieten daken
of onderaan de muren, met name aan de
noordkant waar de zon niet komt.'
Het verval is sluipend, maar blijft doorgaan.
De Vries: 'Tenzij we de uitstoot van stikstof
drastisch beperken. Zolang dat niet gebeurt,
is bewustzijn bij eigenaren de enige manier
om de schade te beperken. En bewustzijn
bij Heemschut. Dit is geen acute bedreiging
voor ons erfgoed, maar er is reden genoeg
om het goed in de gaten te houden.'
Stikstofschade aan tuinmuurtjes bij de onderofficierswoningen in Assen.
juni 2020 HEEMSCHUT 31
