Leven leidt tot vervallen en verouden,
in menschen en in wat de menschen bouw
den,
Dr. Pieter Vlaardingerbroek, architectuur
historicus met een voorliefde voor het
17de-eeuwse Amsterdam, heeft voor het
400-jarig jubileum, de geschiedenis van het
Korenmetershuis in het licht van de geschie
denis van de groeiende stad Amsterdam
geplaatst. Hij schetst dat na de middeleeu
wen - waarin de kerken de allerbelangrijkste
gebouwen voor de stad waren - vanaf de
late 16de eeuw het de beurt is aan de open
bare gebouwen om indruk te maken op bur
gers. Vanaf 1615 worden door de gemeente
Amsterdam dan ook meerdere indrukwek
kende bouwwerken neergezet, waartoe ook
het Korenmetershuis gerekend mag wor
den. Stedelijke architectuur om de verwor
ven macht van de burgerij te benadrukken.
Niet geheel toevallig is het Korenmetershuis
slechts op een steenworp afstand van het
Damrak gebouwd, de oudste havenkade
van Amsterdam. Daar stond vroeger ook de
Korenbeurs en nu haar opvolger, de Beurs
van Berlage. Het gildehuis staat zo dicht
bij de werkplek. Het gilde zou tot aan de
Franse Tijd gebruik maken van haar onder-
Het Korenmeterhuis vandaag de dag, ais
Landelijk Bureau van Heemschut.
De Korenbeurs op het Damrak, ergens rond 1760. Gegraveerd door Jan Schenk naar tekening
van Adolph van der Laan.
komen en werd toen opgeheven. Maar
toch blijft het Korenmetershuis tot 1920
in gebruik door aanverwante organisaties
in de graanhandel. Eind 19de eeuw vindt
nog een zeer ingrijpende restauratie plaats
waarbij het pand volgens de toenmalige,
romantische, inzichten weer grotendeels
naar de oorspronkelijke staat is terugge
bracht. Begin jaren '20 van de vorige eeuw
staat het gebouwtje leeg en vervalt het
eigendom en gebruik aan de stad Amster
dam. Sindsdien is het verhuurd geweest
als onderkomen voor het Persmuseum en
als kantoor van de vereniging De Amster
damse Haven. In 1967 krijgt Heemschut
de kans het Korenmeterhuis te betrekken
als bureau, iets waar de vereniging al meer
dan zeven jaar op zinspeelt, naar nu blijkt.
Dat het uiteindelijk lukt om dit prestigieuze
pand als 'zetel van de Bond Heemschut' in
gebruik te nemen, is vooral te danken aan
de toenmalige connecties van het bestuur
van onze vereniging.
Het Korenmetershuisje is na meer dan een
halve eeuw zetel van Heemschut verwor
den tot een icoon van de vereniging. Het
is nog steeds eigendom van de gemeente
Amsterdam, Heemschut huurt het. Met
enige regelmaat bellen leden bij ons aan
om op bezoek te komen en een kleine rond
leiding te krijgen door het onderkomen met
de indrukwekkende bibliotheek. Op Open
Monumentendagen wordt het pand door
Heemschut Amsterdam regelmatig openge
steld en ook nu, rond het 400-jarig bestaan,
zullen speciale openstellingen volgen.
Pieter Vlaardingerbroek en Christian Pfeif
fer schreven ter gelegenheid van deze twee
jubilea een boek over de geschiedenis van
het Korenmetershuis dat deze zomer ver
schijnt als derde deel in de Heemschut
serie. Pieter Vlaardingerbroek plaatst het
Korenmetershuis in de bloeitijd van de 17de
eeuw en de groeiende stad Amsterdam.
Christian Pfeiffer duikt in de geschiedenis
van de huurders gedurende de 20ste eeuw
en de ontstaansgeschiedenis van Heem
schut. 'Het Korenmetershuis' is te bestellen
via www.heemschut.nl. De prijs is 10 euro,
exclusief verzending.
Ter gelegenheid van de verhuizing van
Heemschut naar het Korenmetershuis
schreef Adriaan Roland Holst dit gedicht dat
daar nog altijd aan de muur hangt.
Alleen de schoonheid is van langer duur,
Heemschut wil haar op eigen erf behouden.
Amsterdam, 13-6-1967, A. Roland-Holst.
juni 2020 HEEMSCHUT 11
