De periode van de wederopbouw kenmerkt zich door een nieuw elan dat gepaard gaat met een ware
bouwexplosie met veel opdrachten voor monumentale kunstwerken. Veel van deze gebouwgebonden kunst
is al vernietigd. Heemschut pleit daarom voor de ontwikkeling van beleid voor deze kunst op lokaal en
landelijk niveau en een grondige inventarisatie van de nog aanwezige kunst.
Belangrijke kunstenaars
De 1,5% regeling en
monumentale kunst
Norman Vervat
huizen, schoolgebouwen, ziekenhuizen, post
kantoren en brandweerkazernes wordt ge -
reserveerd voor het aanbrengen van kunst.
Het bedrijfsleven volgt al vrij snel met een
soortgelijke regeling. Het ideaal is om kunst
op een laagdrempelige manier bij de men
sen te brengen. Moderne kunst is in de
wederopbouwperiode niet meer alleen in
het museum te zien, maar overal in de leef
omgeving.
Omdat de kunstwerken in genoemde peri
ode niet alleen groot van formaat zijn, maar
ook vast in en tegen gebouwen zijn aange
bracht, wordt gesproken van monumentale
of gebouwgebonden kunst. Voorbeelden
van deze kunst zijn verschillende soorten
glasramen (glas-in-lood of glas-in-beton,
glasappliqué), mozaïeken, reliëfs, wand
schilderingen, sgraffiti en tegeltableaus.
Deze monumentale kunst wordt niet alleen
gekenmerkt door een heel eigen vormen- en
beeldtaal, maar ook door de toepassing van
nieuwe materialen zoals beton en corten-
staal. Naar de kunsthistorische betekenis
van de monumentale kunst uit de wederop
bouwperiode is de laatste jaren veel onder
zoek gedaan. Steeds duidelijker wordt dat
een groot deel van deze kunst unieke kwa
liteiten bezit. Kunstenaars als Karel Appel,
Aart Roos maakte dit raam, getiteld Vissen, in 1961 voor een schoolgebouw in de
Amsterdamse wijk Slotermeer Het wordt in 2020 na restauratie herplaatst in Amsterdam.
Nederland herstelt na de verwoestingen
in de Tweede Wereldoorlog niet alleen de
infrastructuur van steden, maar gaat ook
steeds grootschaliger bouwen. Dit gebeurt
om de ontstellende woningnood te leni
gen en meer centrale voorzieningen te
scheppen. Een belangrijk kenmerk van de
wederopbouwperiode (1945-circa 1972) is
de samenwerking tussen opdrachtgevers,
architecten en beeldend kunstenaars. De
rijksoverheid voert na een felle strijd van
beeldend kunstenaars een percentagerege
ling in, waarbij 1,5% van de totale bouwsom
van overheidsgebouwen zoals gemeente-
42 maart 2020
