Heemschuttaken nemen toe
gaven. Cuypers was natuurlijk een grote
naam, ook buiten Limburg. Maar wie bui
ten Limburg kent Jos Wielders (1883-1949)
op wiens naam elf kerken, een kapel, twee
kloosters, een melkfabriek en een waterto
ren staan, allemaal in de regio. Of Johan
nes Kayser (1842-1917), opgeleid bij Pierre
Cuypers, maar zelfstandig onder andere
verantwoordelijk voor 25 kerken, vijf kloos
ters en twee raadhuizen, in Heerlen (afge
broken in 1941) en het oude raadhuis van
Echt (thans museum).
De Janssen's zijn zich altijd zeer bewust
geweest van het karakter dat deze puur
Limburgse bouwers aan de provincie heb
ben gegeven. Het behoud staat bij hen hoog
in het vaandel. Een goed voorbeeld is de
strijd om het behoud van Klooster Abshoven
in Munstergeleen, een oud monument ver
bonden met een genomineerd nieuw rijks
monument van Kayser. In afwachting van
een nieuwe bestemming ging het in vlam
men op. Toen ontstond de discussie of een
deels verbrand rijksmonument zijn status
wel kan behouden. Als ze er in Dresden zo
in gezeten hadden.... Van het oude monu
ment bleef slechts de ruïne van het abtshuis
bewaard, maar het klooster en de kapel van
Kayser zijn na een lange procedure nu wel
gerestaureerd en kregen een horeca- en
bedrijfsbestemming. 'Ach, je hebt al veel
gewonnen als een monument in stand blijft
en een herbestemming gevonden wordt'.
Guus en Jolanda kijken terug op een lang
en slechts gedeeltelijk succesvol project. Ze
hebben ondervonden hoe lange discussies
tussen rijksoverheid en eigenaar kunnen
leiden tot verlies van waardevol erfgoed.
Ook een al te materiële visie op het begrip
erfgoed doet de waarde van monumenten
in hun onderlinge regionale samenhang
tekort.
Door hun jarenlange inzet hebben de Jans-
sen's heel wat gefilosofeerd over erfgoed-
behoud. Veel wordt met de mond beleden,
maar het krachtenspel tussen ambtelijke
instanties, politiek, deskundigen en eige
naren bemoeilijkt de Heemschuttaak. Bij
de betrokkenen staan de monumentale
waarden niet altijd voorop. Eigenaren heb
ben vooral financieel belang. Architecten
isoleren in hun ontwerp vaak deelgebieden
die ze wel en restgebieden die ze niet als
monument meenemen. Juridische proce
dures geven niet altijd de gerechtigheid
die je zoekt, omdat meer naar procedures
dan naar inhoud gekeken wordt. Binnen
Heemschut zijn beleidsvraagstukken steeds
meer aandacht gaan opeisen. Bij directe
acties wordt tegenwoordig helaas de cen
trale ondersteuning door een specialist op
het terrein van jurisprudentie gemist. Voeg
daarbij het feit dat het zwaartepunt van
de inzet nu ligt bij gepensioneerden, waar
vroeger relatief jonge commissieleden kon
den worden aangetrokken. Het hoeft niet zo
te zijn dat jonge mensen minder interesse
hebben, maar door hun situatie met twee
werkende partners blijft veel minder tijd
beschikbaar voor maatschappelijke neven
activiteiten. En zeker niet als die op gang
bare kantoortijden plaatsvinden. Guus heeft
altijd tijd kunnen maken voor zijn interesses
en een indrukwekkende lijst van geschriften
op zijn naam staan over klassieke, histori
sche en actuele onderwerpen. Jolanda was
in deze wereld een van de weinige vrouwen.
Hoewel de deuren wagenwijd openstaan
ervaren vrouwen ze misschien toch als een
glazen plafond; dat vraagt om heroriënta
tie
Een activiteit waar Guus zeker tevreden
op terugkijkt, was de Heemschut-excursie
in september 2016 naar het kasteel en
het oude Salviuskerkje van Limbricht, het
inmiddels gerestaureerde kasteel Wolfrath
en de Martinuskerk van Holtum. Zijn erva
ring met reisorganisatie voor zijn leerlingen
garandeerde een vlekkeloos verloop.
Destijds was het een burgemeester die
Guus en Jolanda vroeg; of op dat niveau nu
nog iemand zich voor Heemschut zou willen
opwerpen is de vraag.
Nu beëindigen Guus en Jolanda na ruim
dertig jaar hun reguliere inzet binnen Heem
schut Limburg om ruimte te maken voor
jongeren. De erespeld drukt de waardering
voor hun werk en inzet uit. Gelukkig zijn ze
actief en blijven altijd voor vragen en acti
viteiten beschikbaar. Het Limburgse Maas
land is hun te lief!
Het opspelden van de erespeld door de
voorzitter van de commissie Limburg,
Jan van Susante.
maart 2020 HEEMSCHUT 39
