Frivoliteit die om bescherming vraagt
Begin vorige eeuw waren boeren, net als nu eigenlijk, op zoek
naar bijverdiensten. Vaak begonnen ze een café en, om klanten te
lokken, bouwden ze een veranda voor hun boerderij. Gerard de Vries,
secretaris van Heemschut Drenthe en geboren in een café, zet zich in
voor het behoud van de Drentse caféveranda's.
Eric Le Gras
Boer-annex-kastelein
Drentse caféveranda's
Café Onder de Linden in Vries heeft nog een
fraaie veranda en De Vries wil daar dan ook
geïnterviewd worden. Bij het binnenkomen,
wijst hij op de betontegels op de vloer van
de veranda. 'Jammer, niet origineel,' zegt
hij. Over het houtwerk en het interieur, met
name de tapkast, is hij veel beter te spreken.
Terwijl twee biljarters, misschien wel van
de plaatselijke Biljartvereniging De Keu
Kneuters, hun caramboles maken, vertelt
De Vries in het kort de geschiedenis van
de veranda's: 'Rond 1900 had ieder Drents
dorp wel een paar cafés. Het waren ont
moetingsplaatsen, een sociaal gebeuren.
Eerst vooral voor dorpsbewoners, later kwa
men daar dagjesmensen bij. Hier in Vries
waren dat bijvoorbeeld mensen die op de
fiets uit Groningen kwamen.'
Die twee groepen pasten niet goed bij elkaar
en de boeren-annex-kasteleins bouwden
daarom veranda's. De stamgasten konden
in de gelagkamer hun jenever drinken en
de dagjesmensen gingen buiten zitten. De
Vries: 'Daarnaast waren het uithangborden.
Een beetje als het vaandel van de fanfare.
Je zag dat trouwens niet alleen in Drenthe.
Ook elders in Noord-Nederland en in andere
delen van het land combineerden boeren
hun bedrijf met een café.'
Omdat een café gezelligheid en zelfs feest
moest uitstralen, kregen de veranda's vaak
ronde, frivole vormen: 'Het waren hou
ten constructies en hout is kwetsbaar en
duur in onderhoud. Toen ze na de Tweede
Wereldoorlog uit de mode raakten, bete
kende dat het einde van veel veranda's. Van
wettelijke bescherming was geen sprake en
die ontbreekt ook nu nog. In Drenthe heeft
Gerard de Vries voor de veranda
van Onder de Linden in Vries.
32 maart 2020
