Grip op wat er is
Vrijwillige bescherming
sëautY'Kack
"n Elvfint rwh ju irin fnnonf ^«r Uw
I' l^c-up MlvfcelCF B» lölOttiK*
I «ft ii ar lui vQ$r iic tlupLuiier,, Mf cd douchtctC
fkliurf ¥!f 3 (inniWJf rlnjin,
kOfT'tiiniEIU LW
IkhlMirw rtct tfilH erf
row mrt rwirt* dMgpfi
SofPipieM sntt «hn»spi rn pi «ui f ll,?!
B-?x.t. t BMT.
Pünvüdv apjrs «trtMj
hnnr. W kfin
De onderdelen van het Tomado systeem uit de jaren '50 waren afzonderlijk te bestellen. Het systeem is nog steeds leverbaar.
het belang van interieurensembles, dat wil
zeggen voor roerende goederen in hun con
text. De minister kan nu ambtshalve beslui
ten een rijksmonument tezamen met cultuur
goederen aan te wijzen als ensemble, indien
'...het geheel van rijksmonument en de cul
tuurgoederen in onderlinge samenhang van
bijzondere cultuurhistorische of wetenschap
pelijke betekenis is'. Zo zijn bij het aanwijzen
van nieuwe rijksmonumenten uit de periode
1940-1965 de interieurs bewust aangewe
zen als onderdeel van de gebouwen. Maar in
het voorjaar van 2016, tijdens de studiedag
Interieurplatform Erfgoedensembles op Kas
teel Amerongen, werd in een lastig juridisch
betoog pijnlijk duidelijk dat roerende zaken
nog steeds niet onder de wettelijke bescher
ming van de Erfgoedwet vallen, zelfs niet als
ze als interieurensemble zijn erkend.
Het amendement schrijft voor dat informa
tie over de aangewezen ensembles wordt
gekoppeld aan het rijksmonumentenregis-
ter. Maar ook hier zitten haken en ogen
aan. Vanwege de inbreuk op de persoonlijke
levenssfeer en de veiligheid wordt een gede
tailleerde omschrijving en de motivering voor
de aanwijzing van het ensemble alleen opge
nomen na toestemming van de eigenaar. Dit
betekent dat lang niet alle gegevens van een
interieur worden geregistreerd.
Omdat de overheid niet alles wettelijk kan of
wil regelen, stuurt zij vooral aan op 'kennis
deling en bewustwording'. Want wie heeft er
nu precies zicht op de omvang van de waar
devolle interieurs in Nederland? De Stich
ting Friese interieurs heeft een ambitieuze
en omvangrijke inventarisatie van interieurs
laten uitvoeren door een leger aan vrijwil
lige inventarisanten. Deze resultaten zijn
begin dit jaar in Harlingen gepresenteerd
en te vinden op de website www.interieurs-
infryslan.nl. Harlingen heeft als onderdeel
van de actualisatie van de gemeentelijke
monumentenlijst van veertig panden de
interieurs bezocht en de meest waardevolle
onderdelen opgenomen in de redengevende
beschrijving.
In 2015 heeft de RCE op last van de politiek
en naar voorbeeld van de Stichting Friese
interieurs onderzoek laten uitvoeren naar
de voorraad van waardevolle interieurs in
Nederlandse rijksmonumenten en de con
ditie waarin ze verkeren. Onder meer zijn
betrokkenen uit het erfgoedveld geïnter
viewd. Deze gesprekken leverden een aan
tal interessante resultaten op. Vooral boer
derij- en kerkinterieurs blijken kwetsbaar.
Volgens Museum Catharijneconvent blijkt
uit onderzoek dat in maar liefst 70% van
de rijksmonumentale religieuze gebouwen
een interieurensemble te vinden is. Met de
herbestemming van kerken staat het inte
rieur als eerste onder druk; wordt het niet
op last van het bisdom verwijderd, dan toch
vaak door de nieuwe initiatiefnemer, met
de kerkbanken voorop. Dat het ook anders
kan, blijkt uit een keur aan voorbeelden die
nu worden verzameld voor een inspiratie-
boek over de herbestemming van kerken.
Dat in samenhang met het gebouw ontwor
pen interieurs een waardevol ensemble vor
men, hoeft hier geen betoog. Geheel anders
is dat met het 'gewone wonen'. Vaak betreft
het toevallige collecties meubels, die men
bezat omdat het mode was. Toch blijkt het
in beide gevallen lastig om alle waardevolle
onderdelen te behouden. In de categorie
woonhuizen staan vooral de plattegronden
en de keukens onder druk. Gelukkig zijn er
eenvoudige en destijds gewone, maar inmid
dels zeldzame interieurs behouden, die
door particuliere eigenaren vol trots worden
onderhouden. De voorbeelden lopen uiteen
van een wederopbouwinterieur en een jaren
zeventig inrichting met zitkuil in Dronten
tot een textielfabrikantenvilla uit de jaren
twintig van de vorige eeuw in de buurt van
Enschede. In alle drie de gevallen is door de
eigenaren vrijwillig een bescherming aange
vraagd om ze voor volgende generaties te
behouden. Of de collectie originele schroef
jes, fittingen, haakjes en ogen van de villa in
Enschede daarmee in situ behouden blijft,
is daarmee een vraag die geheel afhankelijk
is van toekomstige eigenaren.
Inbouwkasten in een huis
aan de Lunaweg 1 in Dronten.
26 maart 2020
