Special
Interieurensembles
Digitale kaart
Bescherming achter de voordeur
dringt het besef steeds meer door in de erf
goed- en architectuurwereld dat dergelijke
interieurs aandacht en soms zelfs bescher
ming verdienen. Met allerlei middelen tracht
men steeds meer het belang van jonge inte
rieurs onder de aandacht te brengen. In de
eerste helft van 2019 was in Amsterdam
bijvoorbeeld de tentoonstelling 'Rijke een
voud; interieurs objecten uit de weder
opbouw' in het Van Eesteren Museum te
zien. De RCE heeft inmiddels verschillende
interieurbrochures uitgegeven, recentelijk
'Interieurs 1940-1965'. Met deze brochure
en aansluitend het boek 'Interieurs van her
rijzend Nederland 1940-1975' wil de rijks
dienst bijdragen aan de waardering voor dit
recente culturele erfgoed.
Bijna tegelijkertijd met het verschijnen van
brochure en boek heeft de RCE een digitale
kaart gelanceerd met prachtige foto's en
bijzondere verhalen over ruim zeventig inte
rieurensembles verspreid over heel Neder
land. Naast wat bekendere 'zwaargewich
ten', zoals Huis der Provincie Gelderland in
Arnhem, staan ook veel onverwachte loca-
Nieuwe keuken en lift voor het orgel in
BUNK Utrecht. Twee kerken die werden
getransformeerd naar herberg/hotel.
ties op de kaart, zoals het Mart van Schijn-
delhuis in Utrecht, het veelbesproken interi
eur van de SS Rotterdam en crematorium
Westerveld in Driehuis. Ze zijn te vinden op
het platform Monumentale Interieurs, www.
monumentaleinterieurs.nl.
Veel interieurensembles zijn bewust in
samenhang met het gebouw ontworpen; de
architect heeft, al dan niet in samenspraak
met verschillende vormgevers, de inrichting
van een of meer vertrekken afgestemd op de
architectuur van het gebouw. Zo werden in
het Huis der Provincie Gelderland de archi
tectuur en de beeldende kunst gecombineerd
volgens een van tevoren opgesteld pro
gramma, waarvan de uitvoering onder leiding
stond van de directeur van het Kröller-Müller
museum, prof. Dr. A.M.W.J. Hammacher. Aan
zowel het exterieur als het interieur werkten
ruim twintig verschillende kunstenaars mee
en is een ware 'synthese der kunsten' ont
staan; van de monumentale wandkunst tot
de asbakken en parapluhouders.
De meeste ensembles echter zijn in de loop
der tijd gegroeid of toevallig zo ontstaan.
Het Vrouwenhuis in Zwolle dankt de unieke
combinatie van interieurs van het leven
op stand en de meer eenvoudige huisves
ting van ouderen aan Aleida Greve (1670
1742). In haar testament bepaalde zij dat
haar voorname onderkomen na haar dood
verbouwd zou worden tot hofje voor 'oude
vrouwen en vrijsters' van hervormde huize
en ze legde vast dat aan de inrichting van
enkele ruimtes niets gewijzigd mocht wor
den. Hierdoor beschikt het huis over een
verrassende combinatie van hoge 17de-
eeuwse plafonds, stucwerkwanden, een
washok en Bruynzeel keukens.
Ook café de Moespot in Vollenhove staat op
de digitale kaart, een ouderwetse kroeg met
een verrassend authentiek café-interieur.
De familie Belt, al vier generaties eigenaar,
heeft alle interieurtrends aan zich voorbij
laten gaan, omdat ze van mening waren dat
de geschiedenis zich telkens herhaalt, ook
wat de smaak van interieurs betreft. En ze
Mascha van Damme is sinds 1999
werkzaam als architectuurhistoricus,
vanaf 2010 als adviseur erfgoed bij
Het Oversticht. Het uitdragen van ken
nis en onderzoeksgegevens aan zowel
vakgenoten als een breder publiek
loopt als een rode draad door haar
uiteenlopende werkzaamheden. Haar
activiteiten richten zich op gebouwde
omgeving, van het individuele gebouw
tot de stedelijke en landelijke omge
ving. Een stad is immers altijd in
beweging en nooit af. De projecten
waar zij bij betrokken is betreffen
vaak cultuur-, bouw- en architectuur
historisch onderzoek, vaak in de vorm
van waardestellingen voor functiever
anderingen, herbestemming en trans
formaties. Van Damme maakt deel uit
van de Plan Adviesraad in Deventer
en de welstand- en monumentencom
missies van Zwolle en Kampen.
hebben gelijk gekregen. Praktisch alle gas
ten zijn gecharmeerd van het karakteris
tieke bruine' café.
Over de bescherming van interieurensem
bles is het nodige te doen geweest. Niet
zozeer op het platform Monumentale Inte
rieurs als wel in de politiek. In 2015 werd
een kamervraag gesteld naar de stand van
zaken van waardevolle interieurs in Neder
land. Aanleiding was de aanloop naar de
nieuwe Erfgoed- en Omgevingswet waarin
interieurs een plek kregen. De minister koos
ervoor om ensembles alleen te beschrijven
in de memorie van toelichting en geen wet
telijke bescherming te bieden. De PvdA
drong aan op een amendement, dat werd
gesteund door de ChristenUnie en de SP.
Dit amendement regelt de mogelijkheid om
monumenten en hun interieurs in samen
hang aan te wijzen als ensemble.
Met het in werking treden van de nieuwe Erf-
goedwet is er dus erkenning gekomen voor
maart 2020 HEEMSCHUT 25
