Beschermd volgens letter van de wet
Publieksinformatie
Belevingswaarde
Eigenaren hebben vaak een diepgeworteld
idee dat ze het maatschappelijk recht heb
ben om een interieur aan te passen omdat
het iets van hen is. Bij zowel een rijks- als
gemeentelijk beschermd pand maakt het
vaste interieur deel uit van de bescher
ming. Lang niet alle eigenaren zijn zich hier
van bewust, terwijl ze een belangrijke, zo
niet centrale rol spelen in het behoud van
interieurs. Sinds de modernisering van de
monumentenwet is het aan de eigenaar zelf
om te bepalen of iets onder het (vergun-
ningvrije) onderhoud valt of dat er monu
mentale waarden in het geding zijn bij een
structurele ingreep. Zij bepalen dus of er
een vergunning wordt aangevraagd bij ver
anderingen. Veel aanpassingen aan interi
eurs spelen zich dus buiten het blikveld van
de professionals af.
Hoewel interieurs van zowel gemeentelijke
als rijksmonumenten volgens de letter van
de wet dus zijn mee beschermd, komen ze
er in veel gevallen bekaaid vanaf. Inventari
saties van (potentiële) gemeentelijke monu
menten omvatten door tijd- en geldgebrek
en andere praktische redenen vaak alleen
De Moespot in Vollenhove heeft nog een oorspronkelijk en tegenwoordig zeldzaam bruincafé
interieur.
het exterieur, waardoor informatie over de
interieurs ontbreekt. In de redengevende
omschrijving die vervolgens aan de monu
mentenprocedure ten grondslag ligt, wordt
dan de klassieke zin opgenomen dat: '...het
interieur niet is bezocht en niet bij de beoor
deling is betrokken'. Onterecht kan hierdoor
de indruk ontstaan dat dit soort interieu
relementen niet onder de bescherming van
de Erfgoedwet vallen met alle gevolgen van
dien. Daarnaast zijn er gemeenten die de
eigenaren niet te veel in de weg willen zitten
en de interieurs opzettelijk buiten de reden
gevende beschrijving houden.
Het is dus van wezenlijk belang om de
bewustwording van eigenaren te vergoten
met heldere en toegankelijke informatie.
En ervoor te zorgen dat ze niet alleen op
de hoogte gesteld worden van de achter
grond en totstandkoming van interieuren
sembles, maar ook meer te weten krijgen
over waardering en conservering. Het zou
voor iedere eigenaar duidelijk moeten zijn
wanneer een vergunning aangevraagd moet
worden, welke interieurelementen waarde
vol zijn en hoe deze onderhouden dienen
te worden. De website www.behoudvan-
binnen.nl bood handige checklists, publica
ties, filmmateriaal en nuttige adressen over
het behoud en beheer van interieurs. Ook
kon men er foto's van zijn of haar interieur
uploaden en vragen stellen aan interieurspe
cialisten. Sinds 2016 is deze website geïn
tegreerd in het platform Monumentale Inte
rieurs, www.monumentaleinterieurs.nl,
een portaal waarmee de RCE sinds 2016
ruimte biedt voor kennisuitwisseling en
discussie over monumentale interieurs en
ensembles.
Al in 2011 heeft de RCE de brochure 'Hulp
middel bij de waardering van historische
interieurs' uitgegeven. Hierin wordt spe
cifiek op interieurs ingegaan, waarbij ook
roerende zaken worden betrokken. Opmer
kelijk in deze brochure is het onderdeel
'belevingswaarde'. In de Richtlijnen voor
bouwhistorisch onderzoek uit 2009, waarbij
interieuronderdelen worden onderscheiden
in bouwkundige elementen en interieuraf
werking, is deze belevingswaarde niet apart
benoemd. Bij wederopbouwarchitectuur en
de op handen zijnde bescherming van archi
tectuur uit de periode na 1965 (Post '65)
kan deze belevingswaarde nog wel eens een
struikelblok vormen. Bij veel mensen liggen
deze (potentiële) jonge monumenten nog
te vers in het geheugen om ze te kunnen
waarderen en zal de belevingswaarde waar
schijnlijk niet al te hoog worden geschat.
Het duurt vaak even voor de waardering
van een voorgaande periode op gang komt.
De hernieuwde aandacht voor de jaren vijf
tig en zestig groeit, onder andere aange
wakkerd door Netflix-series als Mad Max,
vooral onder de jongere generaties die deze
periode zelf niet hebben meegemaakt. Nu
deze interieurs door elkaar snel opvolgende
modes en sloop in rap tempo verdwijnen,
Het Vrouwenhuis in Zwolle
is een door de eeuwen heen
gegroeid ensemble.
