Sociale cohesie
Lokale kracht
Leren door te doen
illustreren. De expert ziet beuken, een mid
denschip, het koor, versieringen, en hij is
bij machte al deze dingen te inventariseren.
Maar ziet hij ook het leven van de kerk? Hij
kan er een handboek op naslaan dat hem
het een en ander vertelt, maar begrijpt hij
het dan ook werkelijk? We moeten 'nee'
zeggen. De 'eenvoudige' kerkganger of
buurtbewoner kan in dit opzicht de expert
de les lezen. Beide lessen, beide perspec
tieven, zijn van belang, maar de tweede is
op de achtergrond geraakt. Bij een bredere
opvatting van erfgoed komt de levensdimen
sie van erfgoed meer op de voorgrond.
Die brede visie op wat erfgoed is, maakt
het mogelijk dat ook nieuwe vormen van
erfgoed herkend en erkend worden en dat
afwijkende interpretaties van bestaand erf
goed bestaansrecht krijgen. Denk maar aan
de discussie over koloniaal erfgoed. Dat ver
rijkt het erfgoed met nieuwe betekenisgeving
en het doet recht aan de cultureel diverse
samenleving die we zijn. Natuurlijk is dat niet
altijd eenvoudig, want we kunnen ook heftig
van mening verschillen over erfgoed, maar
als we in staat zijn tot een open dialoog daar
over, als we in staat zijn meerdere perspec
tieven te respecteren, dan zijn we aardig op
weg wat betreft democratisch burgerschap.
Het Verdrag van Faro benadrukt de moge
lijkheden van erfgoed voor sociale cohesie.
Het uitgangspunt is dat alleen wanneer
iemand zich verbonden voelt met zijn omge
ving, hij zich ook verantwoordelijk zal voelen
voor zijn omgeving. Erfgoed is onderdeel
van de omgeving en via deze weg is er ook
verbondenheid met anderen mogelijk. Als
erfgoed van iedereen is, kan het over 'wij'
en 'ons' gaan.
De animo en de basis hiervoor zijn er al, dat
bewijzen talrijke initiatieven, ook in Neder
land. Het verdrag wijst op de potentie en
de kracht hiervan en moedigt overheden
aan om hierop in te spelen en tot verdere
participatie aan te zetten. Daarbij gaat het
niet in de eerste plaats om het erfgoed zelf,
maar om de meerwaarde die erfgoed heeft
voor de samenleving. Een meerwaarde die
verder gaat dan het behoud van erfgoed.
Het samen werken aan erfgoed, het mee
denken over erfgoed, kan saamhorigheid
opleveren, verbinding creëren met de plek
waar je je bevindt, trots opwekken of een
gevoel van erbij horen.
Het Programma Faro gaat de komende twee
jaar meedoen aan projecten die laten zien
wat het werken 'in de geest van Faro' inhoudt
en wat we daarvan kunnen leren. We gaan
daarin op zoek naar antwoorden op vragen
als: Hoe kunnen overheden en erfgoedorga
nisaties de kansen benutten die participatie
biedt? Wat hebben lokale initiatiefgroepen
nodig? Welke kennis en vaardigheden heb
ben erfgoedprofessionals nodig om samen te
werken met niet-professionals? Op grond van
de antwoorden verzamelen en ontwikkelen
we methoden en instrumenten om met Faro
aan de slag te gaan. We organiseren ontmoe
tingen en excursies om kennis uit te wisselen
of om een bepaald thema uit te diepen. Alles
om uit de praktijk en met de mensen van de
praktijk te leren hoe we het verdrag van Faro
in Nederland kunnen vormgeven.
Voor meer informatie over het Programma
Faro zie: https://www.cultureelerfgoed.nl/
onderwerpen/erfgoedparticipatie-faro
Frits Schröder is filosoof en Michaela Hans-
sen programmaleider Faro, zij zijn beiden
werkzaam bij de Rijksdienst voor het Cultu
reel Erfgoed.
Amateurarcheoloog en tevens vrijwilliger van een ArcheoHotspot in gesprek met een bezoeker
over erfgoed.
december 2019 HEEMSCHUT 43