Bunkerbouw Afbraak is miskenning De wijk kenmerkt zich door een streekeigen karakter. 't Zandt is nog steeds bijzonder door de vele architectonische details. Joods-Marxistisch complot. Toevalligerwijs paste de keuze voor het streekeigen bou wen naadloos in de Germaanse architec tuurvisie. Reeds in 1943 waren al meer dan hon derd woningen op 't Zand opgeleverd en bewoond. Door de bouwstop in 1942 kwam de voltooi ing uiteindelijk helemaal stil te liggen. Vanaf dat moment werden alle bouwmaterialen en alle arbeidskracht gevorderd voor de aan leg van de Atlantikwall. Walcheren aan de monding van de Schelde vormde hierin een prominente schakel. Op enkele voetstappen afstand van het woningproject van Briët ver rezen uiteindelijk vijfentwintig bunkers op het landgoed Toornvliet. Het zogenoemde Widerstandsnest Brunhild was een van de in totaal 35 divisiehoofdkwartieren langs de Atlantische kust. De communicatiebunker voor telefoon, telex en radioverbinding werd dag en nacht bemand. Hier werd uiteraard de berichtgeving gecodeerd volgens het Enigma-systeem. In oktober/november 1944 werden op vier plaatsen de dijken rond Walcheren gebombardeerd. Een strategische inunda tie volgde, die de westelijke geallieerden noodzakelijk achtten alvorens het eiland te bestormen. Met zware gevechten en vele verliezen werd Walcheren in de eerste week van november 1944 bevrijd. Langer dan een jaar werd Walcheren uitgespoeld door de dagelijkse eb- en vloedstromen. Middel burg binnen zijn wallen bleef droog, maar ook de woningen van Briët en het landgoed Toornvliet met zijn bunkers werden over spoeld door de zee. Zoveel jaar na het oorlogsgeweld zijn de tien resterende bunkers in het park Toorn vliet beschermd als monument binnen het World War II Heritage. Maar de woningen van Briët, die een tijdsbeeld van nationale betekenis documenteren, staan heden op de lijst om - na enkele renovaties in de afgelopen decennia - te worden afgebroken en vervangen door nieuwbouw. Alternatief is een renovatie op hoog niveau die financieel ongunstig uitpakt. Wederopbouw tijdens de oorlog is zeld zaam, zo niet uniek. Afbreken zou een mis kenning zijn van een stuk dramatisch ver leden. Het is goed te onderbouwen, in het jaar dat wordt herdacht dat 75 jaar geleden de Slag om de Schelde plaatsvond, dat er middelen beschikbaar worden gesteld om de woningen te behouden; indien mogelijk van rijkswege, maar anders zeker ook als gemeentelijke inspanning. In dat licht heb ben de woningen van Briët en de bunkers van Toornvliet veel met elkaar gemeen. Het is van groot belang dat het hele verhaal rond de dilemma's in oorlogstijd herkenbaar is en verteld blijft worden in onze gebouwde omgeving. Gerrit Schoenmakers is historicus, oud-wet houder van Middelburg en lid van Heem schut Zeeland. september 2019 HEEMSCHUT 7

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2019 | | pagina 7