Huys van Boxtel
en zifrï bu ren
Kentering in beleid
Keerpunt
De sanering van Uilenburg riep veel protest
op. Ca 1970.
In de jaren vijftig en zestig van de twintigste
eeuw was het gemeentebestuur van Den
Bosch, zoals veel gemeentebesturen, in de
greep van een strikt beleden vooruitgangs
geloof. Den Bosch kampte met zwaarwe
gende oorlogsschade, woningnood, ver
krotting en verloedering. Als uitweg uit de
deplorabele situatie, zag de gemeente heil
in het projecteren van een nieuwe structuur
over de stad, waarbij bestaande bebouwing
werd gesloopt en ruim baan werd gemaakt
voor autoverkeer. Een staaltje moderne
cityvorming. Om winkels optimaal bereik
baar te maken voor de auto koos men voor
meerdere routes naar en dwars door het
centrum.
In de jaren vijftig was al met deze aanpak
in de Bossche wijk De Pijp begonnen. De
kleurrijke volkswijk was 'weggepoetst' en
vervangen door moderne en grootschalige
bebouwing, zonder ziel of geheugen.
Ook het gebied rond de Postelstraat en
Uilenburg, waar Huys van Boxtel ligt, achtte
de gemeente geschikt voor verkeersdoor-
braken. Vanaf de jaren vijftig werden diverse
panden in de Bossche stadswijk opgekocht
en onbewoonbaar verklaard, sommige zelfs
gesloopt. De politiek kreeg voor de ver-
keersdoorbraak in het gebied rond Huys van
Boxtel volop de handen op elkaar, met een
unaniem aangenomen raadsbesluit. Aan
stadsherstel of bescherming van erfgoed,
reeds praktijk in Maastricht en Deventer,
werd in Den Bosch niet gedaan. Bedreigend
voor onder meer het Huys van Boxtel was
een nieuwbouwplan voor een bibliotheek.
Rayonarchitect Van Veken van de Rijks
dienst voor de Monumentenzorg maakte
bouwschetsen die zeer ingrijpend waren
voor de bestaande middeleeuwse panden;
alles ten dienste van de city. Het tekent de
bestuurdersgeest van die tijd.
Kantelmoment is het Rapport Uilenburg
kwartier in juni 1968. Hoewel voorzichtig
en nog steeds vanuit een dominerende
moderniseringsgedachte, toonde het rap
port aandacht voor de voetganger én meer
nadruk op behoud van stratenpatronen en
restauratie. Toen de voorgenomen demping
van de Binnendieze op het nippertje niet
doorging, mede dankzij Heemschut, was de
definitieve kentering van het gemeentelijke
sloop- en breekbeleid ingeluid. De megalo
mane plannen voor de Bossche stadswijk
rond Uilenburg en de Postelstraat verdwe
nen in de bureaula. Vanaf 1973 bleek de
gemeente Den Bosch zelfs tot een volledige
omslag in denken in staat, mede onder druk
van de publieke opinie. Men stelde een res
tauratieplan op, dat onder meer voorzag in
herstel van panden in het gebied en aan
kademuren. Inmiddels beschikt Den Bosch
over een grote afdeling Monumentenzorg en
is de Bossche praktijk van bouwhistorisch
onderzoek inspirerend voor de bouwhistori
sche onderzoekdiscipline in bredere zin.
Ad van Drunen en Jan van Oudheusden
kwamen niet toevallig in beeld bij de boven
genoemde inventarisatie en het onderzoek
van 'de buren van Huys van Boxtel'. Al in
de jaren zeventig waren zij als onderzoe
ker, respectievelijk vrijwilliger actief in het
gebied. Hun waardevolle medewerking aan
het boek maakte voor hen ook persoonlijk
de cirkel rond. Al nodigt het project voor
beiden uit tot nader onderzoek. Het smaakt
naar meer, zo zal ook de lezer merken.
De publicatie Huys van Boxtel en
zijn buren - Acht eeuwen bouwen
in een Bossche stadswijk; onder
redactie van Ad van Drunen en Jan
van Oudheusden, met bijdragen
van Caspar Blaauw, Ad van Dru
nen, Bianca Eikhoudt, Ronald van
Genabeek, Eddie Nijhof, Jan van
Oudheusden en Ester Vink, telt 536
pagina's en is onder andere ver
krijgbaar bij boekhandel Adr. Heinen
in 's-Hertogenbosch, www.heinen.nl.
Prijs 39,95. Verzending kosteloos.
ISBN 9789086801626.
Acht «uwen bouwen en wonen in een Bossche stadswijk
Onder redactie van Ad van Drunen eh -ï
Jan van Oudheusden;-^
september 2019 HEEMSCHUT 39