Lobby
Burgemeester als mediator
Wie romantisch ingesteld is, heeft het bij
De Nijenbeek niet moeilijk om af te dwalen
naar de middeleeuwen. Aan de voet van de
kasteelruïne lijkt al honderden jaren niks
veranderd: de machtige toren staat aan
een tak van de IJssel en vormt een idyl
lisch ensemble met de verstilde omgeving.
Op deze lome zomerdag is een opvliegende
zwaan de enige beweging in dit schilderach
tige tafereel.
Stefan Rutgers (61) staat naast een enorme
rode beuk die onder het bladerdek een
dankbare koelte biedt tegen de brandende
zomerzon. Hij vertelt zijn verhaal geani
meerd in een adembenemende chronologi
sche lijn. 'Het begon veertien jaar geleden
bij de tandarts, waar ik een uitgave van
Heemschut [april, pagina 18] uit 2005 las.
Daarin stond een artikel over De Nijenbeek
en de slechte staat waarin de ruïne zich
bevond. Deskundigen gaven het nog enkele
jaren voordat het hele kasteel vanwege de
afkalvende fundering zo de IJssel in zou zak
ken. Allemaal het gevolg van schade, ont
staan door beschietingen van het kasteel
tijdens de bevrijding van Nederland. In de
toren zaten Duitsers. Dat en decennialang
geen onderhoud zorgde ervoor dat De Nij
enbeek in 2005 op instorten stond.'
Rutgers is een zoon van een politieman en
heeft, zo zegt hij zelf, daardoor een sterk
ontwikkeld gevoel voor recht en onrecht.
Dat hier een middeleeuws kasteel stond
te verbrokkelen, was voor hem onrecht.
Dit omdat het kasteel op landgoed De Poll
staat, dat in particuliere handen is en er
vanuit de eigenaar weinig aandacht leek
voor de alarmerende staat. 'Er werd in de
jaren '60 al door de toenmalige Monu
mentenzorg gewaarschuwd voor het toe
nemende verval. Dat kan toch niet zomaar
gebeuren, dacht ik, en ik ben gaan bellen
met allerlei instanties: van de Gelderse
Kastelen tot de provincie en de gemeente.'
Daar bleek dat het ingewikkeld en gevoelig
lag, maar daar had Stefan Rutgers weinig
boodschap aan. 'En zo organiseerde ik in
juni 2005 de eerste Open dag van De Nij
enbeek. Samen met mijn vrouw heb ik affi
ches in het dorp opgehangen en hebben we
een kraampje met wat informatie naast de
ruïne neergezet.' Tientallen nieuwsgierigen
kwamen kijken en dat het de aandacht trok,
dat was kort daarna ook op een andere
manier duidelijk. Stefan Rutgers werd door
de eigenaar van het landgoed gesommeerd
te vertrekken, maar hij wist dat hij daar wel
degelijk mocht staan. En hij bleef. In de dis
cussie die daarop volgde met de eigenaar
werd de kiem gelegd van zijn inzet voor de
restauratie. Hier was werk aan de winkel.
'Ik werk in de zorg en veel met projecten.
Dus ik heb hier ook voor mijzelf een project
van gemaakt. Samen met negen anderen
vormden wij de Werkgroep De Nijenbeek en
gingen we aan de slag: we hielden expo
sities, vertelden overal waar het maar kon
over de unieke geschiedenis van de ruïne,
lieten de bakker speciale koekjes bakken en
lobbyden bij de politiek voor aandacht.'
Met succes: toen er via een bestemmings
planwijziging andere bestemmingen aan een
aantal boerderijen op De Poll moest worden
gegeven, was er een breekijzer om via de
gemeenteraad restauratie van de kasteel
ruïne af te dwingen. 'Dat was in 2013. Een
cruciaal moment. De gemeente kon eisen
stellen en deed dat. Ook de publieke toe
gankelijkheid werd politiek geregeld', zo
vertelt Rutgers. Grote lof daarbij wat hem
betreft voor burgemeester Jos Penninx
van de gemeente Voorst, die als een soort
mediator tussen de eigenaar en de werk
groep fungeerde.
In 2015 werd de consolidatie van De Nij-
enbeek ingezet en het verval van de kas
teelruïne tot stilstand gebracht. Daarmee is
de toekomst van het kasteel veiliggesteld.
Maar helemaal klaar met actievoeren is
Stefan Rutgers nog niet: hij blijft pleiten
voor meer publieke openstelling van de
ruïne. 'Zoals ook afgesproken in 2013.
Helaas staat bij De Nijenbeek maar liefst
drie keer dat het kasteel niet te bezoeken is
en dat is tegen de toezeggingen in. Ik heb er
goede hoop op dat dit deze zomer nog gaat
lukken en dat de ruïne ook te bezoeken is',
zo wijst hij naar De Nijenbeek. Grappend:
'ik had voor mijzelf een aantal jaren voor dit
project uitgetrokken, maar dat zijn er flink
wat meer geworden.'
Voor zijn enorme persoonlijke inzet van dit
belangrijke middeleeuwse erfgoed kreeg
Stefan Rutgers in juni de erespeld van
Heemschut opgespeld. Hij wordt daarmee
bedankt voor al zijn inzet en werk. 'En ik
ben Heemschut vanuit de Werkgroep De
Nijenbeek ook dankbaar: talloze keren kon
ik rekenen op de steun van Heemschut Gel
derland als er weer eens politiek iets gezegd
moest worden', aldus Rutgers.
Stefan Rutgers: 'Het begon 14 jaar geleden
bij de tandarts, waar ik in Heemschut over
De Nijenbeek las.
september 2019 HEEMSCHUT 33
