Een publicatie
Oproep:
De Lewenborg, Groningen in ca. 1978.
In 1977 werd Jan Sterenberg benoemd tot
hoogleraar in het architectonisch ontwerpen
- seriematige woningbouw - aan de TH Delft,
hetgeen hij tot 1993 zou blijven. Daarnaast
was hij betrokken bij een groot aantal (lokale)
O
stichtingen, onder andere op het gebied van
beeldende kunst en was hij actief in de poli-
2 tiek. Door toedoen van de crisis in de bouw
o
en het niet tijdig kunnen inkrimpen van het
4—1
grote personeelsbestand, werd in 1982 het
faillissement van Architecten- en ingenieurs
bureau Sterenberg NV uitgesproken.
Angelslo en Emmerhout. Voor de laatstge
noemde wijk richtte hij in 1965 samen met
de architecten A.C. Nicolaï en A.A. Ooster
man de Architectengroep Emmerhout op. In
Emmerhout zou een noviteit worden toege
past: het woonerf.
Al snel groeide bureau Sterenberg uit tot
een groot, landelijk en internationaal bekend
architecten- en ingenieursbureau, waarvan
het hoogtepunt in de jaren '70 lag. Met
ongeveer honderd architecten, stedenbouw
kundigen, ingenieurs, constructeurs, tuin-,
landschap- en interieurontwerpers en een
sociaal geograaf, was Sterenberg een van
de grootste architectenbureaus van ons
land. Het bureau verwierf faam door de
manier waarop het seriematige woning
bouw wist te verwezenlijken. Sterenberg
liet zien dat goedkoper bouwen kon, zon
der kwaliteitsverlies, mits je bereid was om
het hele bouwproces kritisch te bekijken.
Jan Sterenberg.
Voortdurend werden - mede dankzij de door
Sterenberg van belang geachte bewoners
inspraak - stedenbouwkundige opzetten en
woningplattegronden verbeterd en aange
past. Zo ontstonden in de wijk Buytenwegh
de Leijens in Zoetermeer (1972-1978) naar
Scandinavisch voorbeeld de zogenaamde
'woondekken', waarbij het parkeren op de
begane grond plaatsvond en de voetpaden
en de ontsluiting van de woningen omhoog
werd gebracht naar de eerste verdieping.
Oeuvre
Tot op heden is nog geen complete wer
kenlijst van het bureau aangetroffen. Een
voorlopige ruwe schatting komt echter uit
op ca. 1.500 projecten, variërend van één
enkele woning tot 1.450 woningen. Behalve
verbouw en nieuwbouw van woningen, kan
toren, fabrieken, bankgebouwen en scho
len, ontwierp het bureau complete uitbrei
dingswijken, waarvan behalve het al eerder
genoemde Emmerhout en Zoetermeer, de
belangrijkste projecten waren: De Slagen
in 's-Hertogenbosch (1969), Lewenborg in
Groningen (1970), Revelsant II in Emmel-
oord (1971), De Kempenaar in Lelystad
(1972) en de Akkers in Spijkenisse (1978).
Daarnaast was het bureau betrokken bij
stadsvernieuwingsprojecten, onder andere
in Zwolle, bestemmingsplannen en inrich
tingsplannen voor de openbare ruimte. Ook
verrichtte het bureau veel (onbetaalde) stu
dies naar onder andere parkeergarages, het
huisvesten van 'bijzondere' groepen, bebou
wingsdichtheden, subsidiemogelijkheden en
mogelijkheden voor systeembouw.
Momenteel wordt in opdracht van de Stich
ting Berlagehuis Usquert gewerkt aan een
publicatie over het architectenbureau Ste
renberg. Op dit moment, 40 50 jaar later,
zijn veel naoorlogse uitbreidingswijken aan
heroverweging toe: renoveren, upgraden,
afbreken, vervangen en alles daar tussenin
is nu nadrukkelijk onderwerp van gesprek.
Woningcorporaties, gemeentebesturen, maar
ook architecten, planologen en niet in de
laatste plaats de bewoners zelf, zijn daar
al over aan het praten en nadenken. Of ze
zullen binnenkort met deze vragen gecon
fronteerd worden. Een publicatie over dit
onderwerp komt daarom als geroepen.
ArchitectuurPunt Drenthe heeft de bestaan
de tentoonstelling over Sterenberg ingezet
bij de heroverweging van de uitbreidingswij
ken van Emmen. Van 11 mei tot en met
7 juli zal de tentoonstelling te zien zijn in
Warenhuis Vanderveen in Assen.
Michiel Kruidenier is zelfstandig architec
tuurhistoricus en eigenaar van De Onderste
Steen in Nijmegen.
Momenteel zijn de initiatiefnemers
op zoek naar zoveel mogelijk infor
matie over het architectenbureau
Sterenberg.
Mocht u beschikken over (foto)mate-
riaal, gelieve contact op te nemen
met info@berlagehuisusquert.nl.
juni 2019 HEEMSCHUT 37