gemeente Rheden
Zonnepanelen
Zonneweiden
Handreiking RCE
De Rijksdienst voor het Cultureel
Erfgoed heeft in 2018 een brochure
uitgebracht waarin zij richting geeft
aan de wijze waarop de transforma
tie van erfgoed en cultuurlandschap
pen zou kunnen worden begeleid. De
brochure heeft als titel: Nederland,
een land van betekenis. Ruimte voor
energie en erfgoed. Hierin wordt op
schematische wijze aangegeven op
welke manieren ruimte kan worden
gegeven aan een duurzame energie
productie. Een goede inpassing in
het cultuurlandlandschap is daarbij
een belangrijk aspect van de zorg.
Tevens wordt een overzicht gegeven
van een aantal historische energie
landschappen, zoals die van de turf-
en steenkoolwinning.
De discussie over warmtepompen lijkt wat
te zijn gestopt, omdat die alleen effect heb
ben bij zeer goed geïsoleerde woningen. En
waar eigenaren van monumenten vooral
niet (meteen) aan moeten beginnen, is het
'dicht' isoleren van hun woning. Het laten
December 2018 Gelders Genootschap Beleidsnotitie
Welstandsbeleid zonnepanelen
in rijksbeschermde dorpsgezichten
GELDERS
genootschap
ademen van de woning is essentieel om
later hoge kosten aan onderhoud en zelfs
restauratie te voorkomen. Veel eigenaren
die twintig jaar geleden hun spouwmuren
lieten isoleren door middel van de bekende
'bolletjes', lopen nu tegen haast onoplos
bare vochtproblemen in huis aan, met alle
gevolgen voor balkkoppen en een plezierig
binnenklimaat tot gevolg.
Voor woonhuiseigenaren zijn zonnepanelen
vaak de eerste optie waaraan wordt gedacht.
Hier doet zich het bijzondere fenomeen voor
dat zonnepanelen ook een nieuw soort sta
tussymbool lijken te worden. Als ze niet op
eigen dak zijn aangebracht, zie je namelijk
niet wat iemand doet aan het klimaat. En
dat terwijl een aantal gemeenten prima coö-
peratievormen faciliteert, waarbij huiseige
naren mee kunnen doen aan opwekking van
duurzame energie op andere locaties, met
alle (belasting)voordelen van dien.
Veel mensen vinden zonnepanelen lelijk,
omdat ze schijnbaar ongeordend en wille
keurig op daken worden geplaatst. Los van
de discussie over de duurzaamheid - de
fabricage, het transport en de duurzaam
heid worden vaak in de berekeningen van
de belasting voor ons milieu niet meege
nomen - zullen we de komende decennia
veel meer zonnepanelen aan gaan tref
fen. Wat is daarbij de beste strategie om
erfgoedbehoud en omgevingskwaliteit te
combineren? Toegegeven: de plaatsing van
panelen is in de meeste gevallen niet scha
delijk voor het monument. En wellicht - als
de ontwikkelingen voor de opslag en trans
port van door zon opgewekte elektriciteit
verder gaan - zijn we net als bij de scho
telantennes over zeg 25 jaar weer af van
die lelijke zwarte panelen op de daken. Een
gemeente als Rheden heeft - om richting
te geven aan wat wel en niet kan en hoe
je dat zou moeten begeleiden - door het
Geldersch Genootschap een interessante
brochure laten maken met richtlijnen om
bijvoorbeeld zonnepanelen in beschermde
stads- en dorpsgezichten waar mogelijk toe
te staan.
Een andere discussie die sinds vorig jaar
op Heemschut afkomt is de aanleg van
zogenaamde zonneweiden. Als eerste werd
Heemschut Friesland hiermee geconfron
teerd (zie: Heemschut 2018, aflevering 3,
pagina 14). Over het wel of niet accepteren
van zonneweiden is helaas nog maar wei
nig maatschappelijke discussie ontstaan.
Toch zal deze ontwikkeling, zo is de ver
wachting, binnen een aantal jaren zeker
leiden tot een grootschalig maatschappe
lijk debat. Dit vooral omdat de zo kostbare
ruimte voor akkerland of weidegrond dan
misschien alleen benut gaat worden voor
energieopwekking. Rijksbouwmeester Floris
Alkemade signaleert dit probleem ook. Hij
pleit voor onderzoek naar goede inpassing
en vooral ook meervoudig ruimtegebruik op
plaatsen waar het kwetsbare cultuurland
schap niet wordt geschaad. In sommige
landen wordt al gekeken naar alternatieve
manieren van plaatsing van reeksen pane
len, zodat de grond onder de zonnepane
len ook voor andere doeleinden benut kan
worden.
8 februari 2019
