Special
Muziekfestivalcultuur
In Leiden staat een ontwerp van A. Janson
uit 1998.
Overgewaaid uit Engeland?
De koepel op de Markt in Emmen uit 1934.
Dit artikel gaat over muziekkoepels, muziek
tenten, muziekkapellen en muziekkiosken,
over wat in het buitenland wordt aangeduid
als bandstands, Musikpavillons en kiosques
a musique. Ik heb er inmiddels honderd
opgespoord en gefotografeerd. Te beginnen
in Noordoost-Nederland, daarna ook daar
buiten.
Dat opsporen viel niet mee. Internet bood
minder soelaas dan gehoopt. Op gelukkige
dagen verscheen er een reeks oude ansicht
kaarten in beeld. Op ongelukkige dagen
bleek ter plekke de koepel verplaatst of afge
broken. Daarom besloot ik gemeentehuizen
aan te schrijven. Waar een automatische
beantwoorder een antwoord beloofde, maar
ambtenaren zelden van zich lieten horen.
Behalve als ik zei dat ik journalist was.
Het lijkt een luttel aantal, honderd muziek
koepels. In werkelijkheid is het veel, want
niemand weet hoeveel koepels Nederland
telt. Er zijn geen studies naar gedaan. Nie
mand die het registreert en vermoedelijk
interesseert. Behalve ik, expert op dit onont-
gonnen terrein, deskundig in een vergeten
hoekje, specialist follies en andere nutte
loos geworden zaken. Als naar het waarom
van mijn verzameling wordt gevraagd, vertel
ik met mijn ernstigste gezicht dat ik gefas
cineerd ben door het schijnbaar marginale.
Als dan de eerste verbazing voorbij is, vertel
ik dat ik geïnteresseerd ben in hoe wij in
dit land met ons cultureel erfgoed omgaan.
Dan vertel ik dat met de bouw van muziek
koepels de verspreiding van de schone kun
sten op gang is gekomen. Dat ze tot onze
oudste podia behoren. Dat ze de kiem vor
men van onze rijke muziekfestivalcultuur.
Plekken waar het massapubliek zonder
beletsel en kassa kennis kan maken met
georkestreerde muziek. In de zon of in de
regen, in weer en wind.
Vermoedelijk hebben we de muziekkoepels
te danken aan de Britten die in de 19de
eeuw besloten dat de muziekkorpsen van
het leger overdekt moesten kunnen spelen.
Wat toentertijd goed mogelijk was dank
zij de industrialisatie en ontwikkeling van
staalconstructies. Daarna moet het ver
schijnsel bandstand zijn overgewaaid naar
het Europese vasteland.
Feit is dat de oudste nog bestaande Neder
landse muziekkoepels uit de vorige eeuw
stammen. Die van Leeuwarden in de Prin
sentuin is van 1881. De oudste van Gronin
gen, in het Noorderplantsoen is van 1905.
De oudste van Drenthe, op het Marktplein in
Emmen, is van 1934. De oudste van Over
ijssel staat in Kampen en dateert uit 1872.
Blaricum, naar ontwerp van H. Sijmons, 1926.
Het begon onschuldig, met een stukje voor
de krant. Aanleiding: de aangekondigde
sloop van een bouwsel in Emmen dat niet
meer werd gebruikt. Waarop een inventari
satie volgde van vergelijkbare bouwsels om
te zien of die eveneens stonden te verpie
teren. In Drenthe vond ik er negen. In Gro
ningen telde ik er tien. Ik zette ze allemaal
op de foto. En besloot daarna Friesland te
bezoeken.
24 februari 2019
