Special
Hoe verder met de kustverlichting
georganiseerd om onze maritieme handels-
en militaire belangen veilig te stellen. Zo
was er al in 1615 binnen de Staten van Hol
land en West-Friesland sprake van 'Colleges
van Pilotage' waarin de burgemeesters van
de grote havensteden zitting hadden.
Koning Willem I heeft de verantwoordelijk
heid voor de vaarwegbebakening bij de
Marine ondergebracht. Het Loodswezen nam
vanaf die tijd de rol van steden in het toe
zicht op de vaarwegmarkering over, meestal
door die steden - doorgaans tegen hun zin
- uit te kopen. Overigens is Koning Willem I
ook belangrijk geweest voor de moderni
sering van de kustverlichting. Onder zijn
bewind kwamen verschillende nieuwe torens
tot stand, steeds met de nieuwste technie
ken waar het lichten en lenzen betrof.
De meeste torens in Nederland zijn niet
langer bemand. De bediening is geautoma
tiseerd en wordt gecoördineerd vanuit Den
Helder, via een achttal regionale Vessel
Traffic Services. Wel is in een drietal Neder
landse vuurtorens, Ouddorp, Terschelling
en Schiermonnikoog een observatiepost
ingericht van de Kustwacht. Dit is een
samenwerkingsverband van onder andere
de Ministeries van Infrastructuur en Water
staat, Defensie, Justitie en Veiligheid. Deze
bemande observatieposten zien toe op het
Op de eerste Maasvlakte torent
Nederlands meest recente vuurtoren
hoog boven het havengebied. Het is
een markante zwart-geel geverfde
toren die in 1974 in werking werd
gesteld - vijf schitteringen per 20
seconden - ter beveiliging van de
steeds drukker wordende Nieuwe
Waterweg richting de havens van Rot
terdam. De toegenomen scheepvaart
noopte om bij de stad een nieuw
havengebied te ontwikkelen aan de
mond van de Nieuwe Waterweg. De
toren kreeg de optiek van het Hoge
Licht van Hoek van Holland. Het ont
werp van de toren is van W. Colen
brander. 'De Maasvlakte' is 74 meter
hoog en daarmee de hoogste van
ons land. De bouwwijze was nieuw
voor Nederland: betonstort met glij-
bekisting in achtkantige segmenten.
Inmiddels is het Rotterdamse haven
complex verder uitgebreid en verloor
de toren zijn functie. De Toren is een
belangrijk voorbeeld van de zoge
heten Post '65 architectuur, reden
waarom de Nederlandse Vuurtoren
Vereniging in overleg met Heemschut
heeft gevraagd om de toren tot rijks
monument te verklaren. Inmiddels
buigt de vuurtorenvereniging zich
over mogelijkheden tot alternatief
gebruik en hoe die te realiseren.
De vuurtoren op
de Maasvlakte
scheepvaartverkeer langs onze kusten.
Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het
beheer van de Nederlandse vaarwegbevei-
ligingsobjecten. Recent is het groot onder
houd van zes vuurtorens, Haamstede, Oud
dorp, Scheveningen, Noordwijk, Egmond
aan Zee en Vlieland, door RWS aanbesteed
voor completering in het najaar van 2018.
De Lange Jaap in Den Helder volgt dan in
2019.
De wijdverbreide toepassing van radar,
GPS en ICT technieken in de scheepvaart
maakt dat de oorspronkelijke functie van
vuurtorens als nautisch baken heden ten
dage grotendeels achterhaald is, met name
voor de beroepsvaart. Gepaard aan de zeer
aanzienlijke onderhoudskosten maakt dit
dat Rijkswaterstaat als beheerder van de
torens, evenals andere nationale beheers-
diensten, zich beraadt op de status van de
torens. Waar in Nederland vrijwel alle grote
torens rijksmonument zijn, is hun toekomst
uiteraard verzekerd via de Erfgoedwet. Maar
om de onderhoudsstatus te waarborgen
zullen alternatieve vormen van exploitatie
moeten worden ontwikkeld.
Voorbeelden van dergelijk alternatief
gebruik vinden we bijvoorbeeld in Harlingen,
waar de verdieping vlak onder het lichthuis
werd omgebouwd tot een hotelkamer. En in
Hoek van Holland, waar de gehele toren is
ingericht als museum. Weer andere torens
worden door lokale vrijwilligers beheerd en
zijn 's zomers voor het publiek opengesteld.
Momenteel is een restauratie gaande van
de witte Zuidertoren op Schiermonnikoog,
die al sinds 1998 een zieltogend en bemost
bestaan leidde als KPN-antennetoren. De
zwart-witte gietijzeren toren van Breskens
werd enige jaren geleden geadopteerd door
de lokale Stichting Vuurtoren Breskens. Ook
hier is het licht als facultatief behouden. Op
verschillende plaatsen in Nederland liggen
lichtschepen aan de wal, die in een aantal
gevallen ook toegankelijk zijn, zoals in Helle-
voetsluis de Noord-Hinder, in Den Helder de
Texel No. 10 en in Rotterdam de voormalige
Breeveertien.
26 december 2018
