Vissersdorp op het droge
Kolhorn viert 600-jarig bestaan
Museum Opzeeland
Heemschutter WH Schagen voor een van de drie boeten.
In het jaar dat Kolhorn 600 jaar bestaat, bleek het museum Opzeeland, gevestigd in
een oude turfschuur, te kampen met een exploitatietekort en was het genoodzaakt
de deuren te sluiten. Bezorgde Kolhorners en Heemschut zetten zich in en proberen
het museum weer open te krijgen.
Bij Kolhorn temde de Ommeringdijk eeuwen
lang het getij. Nu is daar bij het West-Friese
dorpje weinig meer van te merken. De dijk
ligt tussen een vaart waar plezierjachten
en zeilboten dobberen en een ringsloot die
beter op pramen en roeibootjes is toegesne
den. Op de dijk prijken drie zwart geteerde
schuren. Rijksmonumenten die herinneren
aan zes eeuwen geschiedenis, althans als
men het jaartal 1418 in de torenklok als uit
gangspunt neemt. En waarom zou je dat niet
doen? Meent Kolhorner Willem Messchaert.
Reden voor een feest en een mooie reden
voor een boek over de geschiedenis van
het 'vissersdorp op het droge', zoals hij zijn
woonplaats noemt. In november verscheen
het boek Aan Wad en Waard, geschreven
door Jaap Broekhoven. 'Een puik standaard
werk over de geschiedenis van mijn dorp. Ik
moet zeggen, een uitzonderlijke prestatie
van de schrijver om over zo'n kleine plaats
zo'n goed en academisch verantwoord boek
te schrijven.'
Zeven jaar geleden ontstond het idee voor
het boek. Kolhorn verdient het, meende
ook hoogleraar geschiedenis en oud-Kol-
horner Leo Noordgraaf, voorzitter van de
Stichting Oud Kolhorn, die het boek bekos-
tigt. De stichting bezit ook een van de drie
boeten op de dijk, museum De Turfschuur.
De andere twee zijn in handen van een
particulier. In een van die twee was tot
begin dit jaar regionaal cultureel centrum
Museum Opzeeland gevestigd. Een structu
reel exploitatietekort deed het centrum de
das om. Heemschut Noord-Holland is met
betrokken lokale bewoners een denktank
gestart, om te studeren op de mogelijkheid
Opzeeland een doorstart te geven. Het zijn
bewoners die doordrongen zijn van de bete
kenis van de drie schuren voor Kolhorn, dat
tot 1844 aan de Zuiderzee lag. Plannen om
tegenover het dorp de Waard destijds in te
polderen stuitten op fel verzet van de dorpe
lingen, die hun nering bedreigd zagen. Die
bestond uit overslaan van goederen vanaf
zeeschepen voor het achterland: wier, wol,
schapen, koeien en turf. 'Kolhorn was het
Rotterdam van de Noordkop en kon dankzij
de strijd van de Kolhorners voor behoud van
hun 'welgevoeglijke haven' tot in de twintig
ste eeuw die functie vervullen. De Afsluitdijk
maakte aan die welvaart een eind.
In de jaren '70 en '80 van de vorige eeuw
bemoeide Kolhorner en Heemschutter Wil
Schagen zich in het kader van de dorpsver
nieuwing met het opbouwen van een nieuwe
identiteit en restaureerde een aantal karak
teristieke panden. 'Hij sprong op het juiste
moment op het paard en zorgde dat Kolhorn
nu veertig jaar later nog steeds aantrekkelijk
om te wonen en als schippersdorp herken
baar is', zegt Messchaert.
Museum Opzeeland opende in 2004 in een
van de drie boeten. De collectie bestond
uit aardewerk, archeologische vondsten
en gebruiksvoorwerpen, voornamelijk uit
Noord-Holland-Noord. Voorts waren er ca
twintig werken te zien van de landschaps
schilder Dirk Breed (1920-2004) uit Kol-
horn. Heemschut maakt zich sterk om de
museale invulling in de monumentale turf
schuur nieuw leven in te blazen. Hopelijk
kunnen we hier in de toekomst positief over
berichten.
Elsa Gorter, Heemschut Noord-Holland
10 UT december 2018
