- m
'mm'git®
n v :Z-iM
-
Oorlog, of de dreiging daarvan, heeft ons
landschap gevormd. Al sinds het bestaan is
de mens in een doorlopende strijd met zich
zelf verwikkeld om te blijven voortbestaan.
En daarvoor verschuilen wij ons het liefst in
allerlei vormen van bescherming om ons te
verdedigen tegen de vijand. Van de houten
omwallingen uit de prehistorie tot de stenen
kastelen en grachten uit de middeleeuwen,
van de stervormige vestingwerken uit de
renaissance en de forten uit de 19de eeuw
tot de bunkers uit de periode van de wereld
oorlogen. Hoewel ze allemaal niet voor de
schoonheid zijn ontworpen, spreken deze
vestingwerken wel tot de verbeelding. Die
elementen uit vervlogen en gewelddadige
tijden vormen een onlosmakelijk deel van
ons landschap. Kastelen, bunkers en for
ten zijn dan ook bijna allemaal gewaardeerd
met een vorm van bescherming of erken
ning, zoals de werelderfgoedstatus van de
Stelling van Amsterdam.
Op de foto staan de door de Duitsers
gebouwde bunkers in het landschap
rondom de Vlissingse Watergang afgebeeld.
Ze werden eind 1942 gebouwd als onder
deel van de Atlantikwall, de Duitse verde
digingswerken die de geallieerde invasie
moest voorkomen. De buitenmuren en het
"d
dak van de bunkers zijn uitgevoerd in twee
meter dik gewapend beton. De zijmuur aan
(D
de zijde van de gracht werd verzwaard tot
Z3
wel drie meter. Hiermee waren het bomvrije
bouwwerken die elk meer dan 700m3 beton
verslonden. Gebouwd om weerstand te bie
den tegen allerlei vormen van explosieven.
Dat ze daarmee ook moeiteloos de tand des
CD
tijds doorstaan, is een onbedoeld effect.
<D
Maar daardoor zien wij ze nog steeds in ons
■2
landschap.
september 2018 HEEMSCHUT 41
