Rioolslib
Isolatie geen oplossing
Duurzame monumenten
Kleinschalig werkt beter
en dat is wat de stichting beoogt. Bij dat
overschakelen moeten we niet beginnen bij
de nieuwbouw, want daar valt weinig te win
nen. Bestaande woningen in wijken uit de
jaren vijftig, zestig en zeventig van de vorige
eeuw, daar moet je zijn om echt verder te
komen. Als het even kan, moeten de bewo
ners van die wijken zelf het initiatief nemen
en samenwerken in de uitvoering.'
Het groene gas kan volgens Brink gepro
duceerd worden uit rioolslib. Interessant
natuurlijk, maar de vraag is wat dat met
Heemschut te maken heeft. Brink: 'Rus
tig maar, dat komt heus wel. Het rioolslib
verwerk je met elektriciteit van zonnepa
nelen die is opgewekt tijdens piekuren met
overcapaciteit, tot groen gas dat een zeer
aanzienlijk deel van ons aardgasverbruik
kan overnemen. We hebben het onderzocht
en het is haalbaar, onder andere omdat de
infrastructuur voor het vervoer van het gas
er al ligt.'
Het onderzoek dat Samen Energie Neutraal
liet uitvoeren, wees bovendien uit dat iso
latie veel minder zoden aan de dijk zet dan
algemeen wordt aangenomen. Brink: 'Groen
gas, warmtepompen en zonne- of windener
gie zijn samen veel effectiever. En jawel, het
heeft even geduurd, maar daarmee zijn we
dan toch bij Heemschut aangekomen.'
Voor al die nieuwe technologieën zijn name
lijk nieuwe installaties nodig: 'Laten we
Ansen, een dorpje in de buurt van Dwin-
geloo, als voorbeeld nemen. De stichting
is daar samen met de bewoners bezig om
het dorp energieneutraal te maken. Er komt
een weide met zonnepanelen, de woningen
krijgen warmtepompen en in het dorp staat
straks ook een proefinstallatie die rioolslib of
varkensmest vergist en omzet in groen gas.'
Dat zal je terugzien in het dorpsbeeld, maar
het alternatief is ingrijpender, zegt Brink:
'Bij dat alternatief moet je toch in de eer
ste plaats denken aan isolatie. Dat is niet
alleen weinig effectief, maar het leidt ook
tot ingrijpende aanpassingen in oudere pan-
den, bijvoorbeeld door het aanbrengen van
een extra isolerende schil binnenin of juist
rondom de woning. Dat kun je voorkomen
door een combinatie van maatregelen die
de duurzaamheid bevorderen. Kijk maar
hier in huis. Of beter gezegd, voel maar. We
gebruiken die technieken hier al en als het
koud is buiten, hebben we het behaaglijk
warm. In de zomer is het juist lekker koel.
Met andere woorden: het werkt.'
Een weide met zonnepanelen zoals Ansen
die krijgt, kun je inpassen in het landschap:
'Daarover hebben we het in de commis
sie gehad. Volgens medecommissielid en
landschapsarchitect Lon Schöne vraagt
het vooral om maatwerk per landschaps
type. In Drenthe kun je de panelen verlaagd
aanbrengen, zeg maar in een kuil. Hoe dat
moet, zie je onder andere in Zeeland. Je
kunt ze ook vlakker en daarmee minder
opvallend neerleggen dan tot nu toe gebrui
kelijk is. De panelen op mijn eigen dak lig
gen ook niet in de ideale stand ten opzichte
van de zon, maar de opbrengst is ruim vol
doende. Een hoogte van drie meter zoals je
bijvoorbeeld bij een grootschalig project bij
Tweede Exloërmond ziet, is echt niet nodig.'
Brink werkt ook mee aan de restauratie van
de havezate Oldengaerde, die niet ver van
Dwingeloo ligt: 'Daar doen we een proef
met een energieconcept dat toepasbaar is
in monumentale panden. We werken met
een bodemwarmtepomp, die zorgt voor
wandverwarming en, zonder de constructie
aan te tasten, een hele ruimte op tempera
tuur brengt. Zo herstel je ook nog eens de
originele situatie, want radiatoren worden
overbodig. Het verschil met vroeger is wel,
dat je niet alleen warm blijft als je vlakbij
de open haard staat. De hele ruimte voelt
behaaglijk aan en dat is weer een voor
waarde voor de toekomstige exploitatie.'
Terug naar Ansen, zegt Brink: 'Daar en bij
voorbeeld ook in dorpen als Zweeloo, Rui-
nerwold of Nijeveen, zijn het de dorpsbe
woners die het initiatief nemen. Dat is de
enige manier om een kans te geven aan
kleinschalige projecten, waar de bevolking
ook rechtstreeks van kan profiteren. Het
alternatief is dat grote investeerders of boe
ren het heft in handen nemen en vlaktes vol
zonnepanelen aanleggen.'
Het is die grootschaligheid waar Heemschut
Drenthe bang voor is. Brink: 'We hebben
hier nog relatief veel open ruimte. Daar zijn
we blij mee, maar het maakt ons landschap
ook kwetsbaar. In het noorden van de pro
vincie, onder andere in het Hunzedal, zie je
dat er al plannen zijn voor de aanleg van
grootschalige velden met zonnepanelen. Je
moet niet over je heen laten walsen door
dat soort ontwikkelingen. Het kan en het
moet echt anders.'
Gelukkig denkt het Drentse provinciebestuur
ook in de richting van kleinschaligheid, zegt
Brink: 'Maar Nederland is nu eenmaal een
land van slopers en in Drenthe dreigen we
nog steeds ons landschap uit te leveren
aan de projectontwikkelaars. Dat moeten
we voorkomen en dat lukt het beste met
kleinschalige projecten die gedragen worden
door de bevolking. Is nu duidelijk hoe mijn
verhaal over duurzaamheid rechtstreeks
aanluit op de idealen van Heemschut?'
september 2018 HEEMSCHUT 29
