Sluis III herontdekt?
Omgevingsplan Zeeland
HEEMSCHUT /I
NOORD-BRABANT
Tilburg - 'Sluis III is verwaarloosd'. Dat meldde
een betrokken Tilburger, deskundig op het
gebied van waterwerken aan Heemschut.
Sluis III is een rijksmonumentaal sluizencom-
plex in het Wilhelminakanaal bestaande uit de
sluis met sluisdeuren, een pompgebouw, een
bedieningsgebouw en sluiswachterswoningen.
De sluis met bijbehorende gebouwen dateert
uit 1917 en is sinds kort niet meer in gebruik.
De nieuwe sluis die er pal naast ligt, regelt nu
het waterniveau. De sluis is 100 jaar in bedrijf
geweest. Voor de kenners: het betreft hier de
laatste nog werkende dubbele bajonetsluis van
Nederland. De functie van het elektrisch aan
gedreven pompstation is het opkrikken van het
waterpeil, nadat het gezakt is door het schut
ten van de sluis.
De architectuur van het pompstationsgebouw
tje is opvallend. Veel aandacht is besteed aan
dit functionele gebouw dat deels is opgenomen
in een dijkverhoging. Het dak is gedekt met
kruispannen en heeft een verlengd dakschild.
De voorgevel heeft drie opgeklampte deuren
met ijzerbeslag. De verticale lichtopeningen
met glazen bouwstenen breken de gevelwand
en maken het gebouw karakteristiek.
De sluiswachterswoningen zijn gebouwd in
ambachtelijk traditionele stijl. Van het dubbele
woonhuis was de linkerzijde bestemd voor de
sluisknecht en het rechterdeel voor de sluis
wachter. De woningen zijn gaaf gebleven (totaal
twee verbouwingen op honderd jaar), het pomp
station ook, maar het hele ensemble, met sluis
en sluisdeuren, verdient wel beter onderhoud.
Heemschut heeft aan Rijkswaterstaat en de
gemeente Tilburg gevraagd het ensemble te
onderhouden. Rijkswaterstaat zoekt naar een
manier om het monument meer zichtbaar en
beleefbaar te maken. Ideeën en mogelijkheden
zijn: een kweekvijver voor vis in het nu afge
sloten compartiment, een fietsroute en thea
tervoorstellingen in en rondom het complex.
Miriam van den Dries
ZEELAND
In Middelburg bestaat de B.V. Monumentenbe-
heer 25 jaar. Tere gelegenheid daarvan werd
een boekje uitgegeven met een overzicht van
gerestaureerde panden, zoals de Stadsschuur
en de weegbrug. Tegelijkertijd wordt het Pro
vinciaal Omgevingsplan herzien. De formele
termijn vraagt daarom, maar ook de verheffing
van de Zeeuwse Kustvisie tot echt provinci-
aal beleid vindt Heemschut belangrijk. Recre
atieve wildgroei aan de kust doen landschap
en erfgoed geen goed. Bij een recreatieplan in
Domburg staat Heemschut bijvoorbeeld op de
bres voor het behoud van het gebouw waar de
eerste overzeese telefoonkabel van Nederland
aan land kwam.
In het nieuwe Omgevingsplan worden, en dat
is nieuw, een honderdtal historische boerde
rijen aangemerkt als waardevol. Heemschut
actief
heeft wel om verduidelijking gevraagd van de
selectie, waarom geen tweehonderd? Speelt
particuliere instemming bij zo'n selectie een
rol? Maar belangrijker nog; wat is de betekenis
van een dergelijke selectie van boerderijen met
status in de praktijk. En wat met mooie histo
rische boerderijen die er ook toe doen als die
verkommeren zonder genoemd te zijn?
Het vooruitzicht van het beëindigen van een
groot aantal boerenbedrijven, vraagt om
een actievere opstelling van de provincie. De
Noord-Hollandse actie Red de Stolp staat niet
op zichzelf. Er wordt veel verdiend aan recreatie
en toerisme, terecht een van de economische
pijlers van Zeeland in datzelfde Omgevingsplan.
Cultuurhistorisch erfgoed, zeker ook op het
platteland, is daarvan een belangrijke drager.
Wordt het niet eens tijd om de provinciale ambi
tie te verhogen en met een aardig startkapitaal
datgene te doen wat B.V. Monumentenbeheer
in Middelburg vijfentwintig jaar lang succesvol
heeft laten zien? Heemschut Zeeland wil daar
voor een lans breken in haar reactie op het con
cept Omgevingsplan. De stichting Het Zeeuws
Landschap laat in de praktijk, in staat gesteld
door legaten, ook al het goede voorbeeld zien:
een Zeeuws landschap met boerderijen waar
het verval is gekeerd. Heemschut Zeeland gaat
binnenkort met deze initiatiefnemers om de
tafel zitten.
Oscar Huiskamp
Traditionele schuur op Tholen nog volop in
gebruik.
september 2018 HEEMSCHUT 19
