Oliefabriek Insulinde wordt
levendig hart van Cruquius
Jaap Kamerling
Huisje Insulinde ligt aan de Cruquiusweg 91
in Amsterdam. Zelden heeft Heemschut
Amsterdam zo lang en zo vasthoudend een
pand verdedigd tegen dreigende sloop. Een
markant gebouwtje uit 1913 met rationa
listische invloeden en nog een origineel
tegeltableau. Het was het kantoor van de
NV Oliefabrieken Insulinde in Bajoewangi op
Java. Gespecialiseerd in de productie van
kokosolie, die vanuit Nederlands-Indië naar
de Entrepothaven op het Cruquiuseiland
werd vervoerd. Met bijbehorende fabrieks-
bebouwing een staaltje van koloniale archi
tectuur.
In 2011 zagen we dichtgetimmerde ramen
en grote gaten in het pannendak, maar het
tegeltableau met opschrift 'Oliefabrieken
Insulinde' nog goed zichtbaar.
Heemschut klom onmiddellijk in de pen.
De aangevraagde sloopvergunning moest
resoluut geweigerd worden. Behoud en her
bestemming van het stukje erfgoed in het
tot woon- en werkgebied te herontwikkelen
schiereiland zou meer sfeer kunnen geven.
De markante fabrieksgebouwtjes hebben
meer dan genoeg erfgoedwaarde. Gelukkig
waren in de planvorming de behoudens-
waardige objecten al in kaart gebracht.
Hun positie was echter zwak. Stonden ze
de gewenste ontwikkeling in de weg, dan
zouden ze gesloopt kunnen worden, stond
in het ambitiedocument. Maar men erkende
gelukkig wel de waarde van identiteit en
diversiteit van het gebied. Heemschut
pleitte dus opnieuw krachtig voor behoud.
Aanvankelijk dreigde het toch mis te gaan.
De toenmalige eigenaar liet de bebouwing
verpauperen, mogelijk om nieuwbouw te
kunnen realiseren. Heemschut Amsterdam
schreef opnieuw brandbrieven naar het
stadsdeel met een dringende oproep tot
noodherstel. Er werd met passie ingespro
ken in de deelraad. En dan verschijnt er uit
eindelijk toch een groot zeil ter bescherming
tegen regen en storm. Eind 2011 schrijft
het stadsdeel geen sloopvergunning te zul
len geven voordat er duidelijkheid is over de
ontwikkelingsplannen. Het ziet een mooie
inpassing daarin wel zitten.
Ontwikkelaar en belegger Amvest, eigenaar
van de gebouwen van de oliefabriek, begint
vervolgens enthousiast te raken. Cruquius
1.5 wordt nu in de visie van Amvest het
levendige, nieuwe hart van het gebied met
plek voor horeca, kleine ondernemers en
speelgelegenheid voor kinderen en dat alles
in een groene setting.
De oorspronkelijke bebouwing wordt gereno
veerd en herbouwd met speciale aandacht
voor behoud van karakteristieke details zoals
het tegeltableau met de verwijzing naar het
exotische verleden. Huisje Insulinde is in ver
band met zichtlijnen ietsje verplaatst, maar
herbouwd. Er komt een kleinschalige bier
brouwerij van Bruut Bier met proeflokaal en
gaat rond de zomervakantie open. Het linker
deel van het Pompgebouw wordt gerenoveerd
en de aanpalende loods is gesloopt. Deze
is vervangen door een serre-achtige nieuw
bouw ten behoeve van een restaurant. Ook
komt er een groot terras. Het Ketelhuis wordt
gerenoveerd en hiervoor wordt gedacht aan
kleinschalige detailhandel. Het Ketelhuis was
er slecht aan toe en de renovatie is daardoor
wat vertraagd. Een leuk succes voor Heem
schut, dat beloond wordt voor de vasthou
dendheid en een mooi project voor Amvest.
Impressie van de eindsituatie. Op de voorgrond het herbouwde Insulinde-huisje met erachter
het Ketelhuis en het Pompengebouw.
