Weggelopen
Erfgoed als uitgangspunt
Het landschap zoals wij dat kennen staat
onder druk. We zien het allemaal. Goedkope
bouwkavels langs snelwegen zorgen ervoor
dat bedrijventerreinen met stalen blokken
dozen als paddenstoelen uit de grond schie
ten. Lokale gemeentelijke plannen worden
slecht op elkaar afgestemd en bieden geen
soelaas. Het landschap schreeuwt om een
leidraad. Want we slibben dicht. Het Rijk wil
richting geven. Dit moet samen komen in
de nieuwe Omgevingswet en de Nationale
Omgevingsvisie (NOVI).
Met de introductie van de Omgevingswet,
in 2021, worden op allerlei niveaus wetten
en regels gebundeld. Bestemmingsplannen
verdwijnen, net als de periodieke vaststel
ling daarvan. Daarvoor in de plaats komt
één omgevingsplan per gemeente, dat
telkens op allerlei onderdelen kan worden
aangepast. Het omgevingsplan is de uit
werking van de gemeentelijke Omgevings
visie. Iedere gemeente is straks verplicht
een dergelijke visie op te stellen. Maar
ook provincies moeten een Omgevingsvisie
opstellen. En op nationaal niveau is het Rijk
verplicht tot het vaststellen van een visie
op de belangrijkste hoofdlijnen. Deze Natio
nale Omgevingsvisie, de zogenaamde NOVI,
is het sturingsinstrument voor bovenlokale
ontwikkelingen.
De Omgevingsvisie is feitelijk een samen
voeging en moderne versie van de vroegere
Nota's Ruimtelijke Ordening en Structuur
visies. Een aantal bekende uitvloeisels van
deze Nota's waren de VINEX-locaties, maar
ook de rode contouren rond het Groene
Hart, de Nationale Landschappen en Bel-
vedere-gebieden. Er is dus een nieuwe
beleidsnota in de maak. En dat proces
heeft nogal wat voeten in de aarde.
In de startnotitie - de eerste verkenning
voor de NOVI - werd, naast een groot aantal
andere aandachtsgebieden, cultureel erf
goed duidelijk genoemd. 'Cultuur en erfgoed
zijn de dragers van de identiteit van Neder
land, hebben een positief effect op het
vestigingsklimaat en zijn belangrijk voor het
toerisme', zo viel tot onze vreugde te lezen.
Groot was de verbazing voor Heemschut dat
in de opvolgende vier verdiepingsrappor
ten erfgoed ineens nauwelijks terugkwam.
Samen met andere belangenorganisaties
hebben we eind 2017 hierover flink aan de
bel getrokken, waarbij Heemschut zelfs is
weggelopen bij een van de bijeenkomsten!
De relatie met het ministerie is weer her
steld en Heemschut heeft op diverse bij
NEDERLAND SLIBT DICHT
eenkomsten het belang, namelijk dat van
de waarde van erfgoed en cultuurland
schap, neer kunnen leggen. In 2018 wordt
een vijfde rapport met de gesignaleerde
'witte vlekken' gepresenteerd en wordt op
basis van al deze 'bouwstenen' gestart met
het schrijven van de concept-NOVI.
Duidelijk is dat het Rijk grote opgaven te
wachten staat. Het wensenlijstje is fors.
Zo moet Nederland klimaatneutraal en kli-
maatbestendig zijn, moet onze woonwerk-
omgeving toekomstbestendig en bereikbaar
zijn en moet onze leefomgeving 'waardevol'
zijn. Wat dit laatste onderdeel betreft, stelt
Heemschut dat die waardevolle leefom
geving simpelweg al bestaat. Wij, Neder
landers, leven in een uitermate zorgvuldig
vormgegeven, cultuurlandschap, met vele
oude en nieuwe artefacten die ons land zo
bijzonder maken en identiteit geven. Hoe
ouder deze worden, hoe eerder de kans dat
we die zaken benoemen als 'erfgoed'. Zo is
ons cultuurlandschap erfgoed geworden,
dat overigens heel goed samen kan gaan
met tal van functies als landbouw, woning
bouw, bedrijvigheid of recreatie.
Heemschut pleit daarom voor een beschrij
ving in de visie van het Rijk van de kwali
teiten van ons Nederlandse landschap als
een status quo. We dienen te allen tijde als
uitgangspunt te nemen dat wat we hebben,
ons heem - om maar eens een passende
term te gebruiken - onze eigen omgeving,
Door verbreding van snelwegen wordt landschap steeds meer doorsneden.
februari 2018 HEEMSCHUT 7
